precedente successiva

 (... 4.  I priori Gradensi ...)

|34r| 28us magister Nicholaus de Sconciliatis Cornetanus, prius scriba fuit, deinde tactus a Deo venit ad conventum et facta professione apud133 Parisius134 factus magister in theologia, reversus factus est prior M°ccc°xxx°viij in conventu135, post in Sancto Geminiano136 et post prior provincialis huius provincie137.

29us magister Bonifacius de Turchis de Senis, patre senensi matre viterbiensi, natus Viterbi et professus, utriusque iuris peritissimus. Fuit prior M°ccc°xl138.

30us magister Franciscus de Tuscanella iunior, omni genere disputationis acutus, composuit plura que sunt in capsis. Fuit prior M°ccc°xli139.

31us magister Petrus Fulginas philosophus, medicus peritissimus, propter partes expulsus fuit. Est frater huius conventus et magister sollennis in theologia. Fuit prior anno M°ccc°xlij140.

32us magister Dominicus P<ichini d>e Capitolio141 Cunichii in divinis literis nulli inferior, compos<uit> sermones predicabiles. Fuit prior M°ccc°xliij°142.

33us magister Iohannes Symeonis de Plano Solonii sive Sancti Fustini143, vir doctissimus. Fuit prior M°ccc°xliiij144 et vicarius provincie M°ccc°xlviij°.

34. magister Christoforus de Sancto Blaxio in colle Musardo, acutissimus, in componendo fecit multa. Fuit prior M°ccclx°145.

35us magister Otho de Turrna thules146 theologus maximus pulcra edidit. Fuit prior M°ccc°lxi°147.

36. magister Robertus de Tuscanella preclarus, magis philosophus quam theologus, et ipse quedam composuit que habentur in capsa. Fuit prior M°ccc°lxiij°148.

37. magister Xanthus de Catafaulis magnus biblicus, multa composuit. Fuit prior anno M°ccc°lxviij°149.

38. magister Honofrius de Lambyrinto150 preclarus philosophus et theologus. Fuit prior Mccc°lxx.

39. magister Iohannes de Molendinis Faulis, ultra theologiam fuit magnus astronomus et prior M°ccc°lxxiii.

40. magister Falco de Gaiolis151 peritissimus, fuit prior M°ccc°lxxvij°152.

41. Ego magister Iohannes153 de Maiensibus fui prior et electus episcopus eodem anno M°ccc°lxxx. Et ita fui secundum hoc xli prior ex magistris; sed secundum veritatem fui xlvus154, quia exemplar ex quo hec sumpsi dimictit unum et155 quatuor, qui scribuntur in quinterno capse librarie, videlicet fr. Stephanum de Cumba156, provincialem iijum a magistro Nicolao de Sconciliatis, qui hic recepit habitum et professus est pro conventu isto non cumbano; secundus fuit ante hunc diu magister Octavianus et magistri Iohannes Burgi Longhi et Ugo157 de Orchia158. Nunc relinquo quinque qui tanta doctrina fulgent ut pro magistris habeantur: fr. Anselmum de Guerriscis baccala(reu)m, fr. Lucam de Iudicibus de Ciochola159 licentiatum et fr. Ludovicum de Ameria magistrum studentium et fr. Thomam Verrium de Ascherlano160 licentiatum; prior ante hos fuit magister Iohannes Coccoveia de Rubeis de Cercinis Sancte Crucis.


133 apud lettura incerta.

134 Parisius] p(ro)isius cod.

135 In sett. 1338 risulta priore un fr. Ambrogio, non meglio specificato: MOPH XX, 303 r. 3. Fr. Ambrogio da Chianciano († 6.XI.1339) era stato priore in Viterbo, informa la Cronica d'Orvieto, AGOP XIV.28, p. 83.

136 Notizia del priorato in San Gimignano sett. 1339 nei diplomi viterbesi: Kaeppeli, Dalle pergamene 255.

137 1360-63 anni tradizionali del provincialato di Niccolò da Corneto († maggio 1363). Masetti, Monumenta I, 330-31; Käppeli, Un catalogo… , AFP 15 (1945) 146-47; SOPMÆ III, 186. In ASS, Patrim. resti eccles., S. Domenico 26.I.1359 (stile senese), «sigillo fr. Nicholai de Corneto prioris provincialis», risulta provinciale già in genn. 1360, il che respinge almeno al capitolo dell'anno precedente l'inizio della carica. Dobbiamo dar credito al contemporaneo Bernardo di Neri di Bernardone da Firenze OP († 7.IV.1362), il quale annota nei propri Ricordi l'elezione del provinciale Niccolò in sett. 1356: S. Orlandi, Note per una serie dei capitoli provinciali della Provincia Romana (1333-1500), AFP 18 (1948) 329 n. 7 (qui si correga il lapsus «fr. Benv(enutus)» in «fr. Bernardus»); Necr. I, 93, 521. Dunque provincialato di Niccolò: sett. 1356 - maggio 1363.

138 M°ccc°xl seguito da altri segni numerici? «Fr. Bonifatius de Plano Scarlani» (Viterbo) è priore il 6.II.1335, semplicemente «fr. Bonifacius de Viterbio» procuratore dell'ospizio Domus Dei nel 1342: Kaeppeli, Dalle pergamene 250. (Pian di Scarlano, «che prima si diceva Piano Ascarano», Ascraeanus, rione di Viterbo: AA. VV., Annio da Viterbo 208 n. 1048, 243a). Ben altri è «fr. Iacobus de Turchis de Senis», deceduto il 30.X.1398 ma frate notevole già «in annis sue fructuose adolescentie», priore in Viterbo nel 1390. Registrato da cronista coevo nella Cronica fratrum (avviata nel 1403) del convento senese, e dunque ritenuto figlio nativo di detto convento (che non contraddice la madre viterbese voluta dal Maiensi). Cr Si f. 11r; M.-H. Laurent, I necrologi di S. Domenico in Camporegio, Milano 1937, 17, 102 n° 1441 (a. 1367/8); MOPH XIX, 242a; Kaeppeli, Dalle pergamene 252; Necr. II, 673a. Che il Maiensi, o chi per lui, non abbia frammischiato i nomi dei due frati?

139 Le entrate n° 30 e 31 si succedono nell'ordine inverso, corretto poi al marg. sin. con le lettere b (31) ed a (30) vergate dalla mano dello stesso Maiensi. BCV, Perg. 3121 (4.VIII.1342) «fr. Franciscus de Tuscanella prior», 14 frati capitolari. Kaeppeli, Dalle pergamene 251.

140 «Fr. Petrus de Fulgineo prior» nel 1322 (BCV, Perg. 3021: 13.V.1322), mentre nel 1342 risulta priore «fr. Franciscus de Tuscanella» (ib., Perg. 3121: 4.VIII.1342).

141 «Capitolium» rione della cittadella viterbese Volturrena/Volturna, nella toponomastica di Giovanni Nanni: AA. VV., Annio da Viterbo 333.

142 In nov. 1343 «fr. Domenicus Pichini» risulta non priore ma «yconomus et procurator prioris capituli et conventus»: BCV, Perg. 3130 (29.XI.1343). Di certo viterbese: MOPH XX, 372b.

143 Fustini = Faustini.

144 «Iohannes Symeonis de Viterbio» è ancora studente negli anni 1331-44, assegnato allo studio generale fiorentino in sett. 1344: MOPH XX, 383b. Mentre «fr. Iohannes Puccii domini Symonis de Viterbio», da distinguere dal precedente, era stato priore viterbese nel 1337 (APR, Dipl. 26.VIII.1337). Priore in luglio 1344, anteriormente al capitolo annuale che assole dalle cariche priorali (MOPH XX, 353 rr. 8-10), è «fr. Iohannes magistri Iacobi de Oca»: BCV, Perg. 2878/182, 2879/183 (bolla papale 23.III.1299, esemplata 17 e 23.VII.1344). Tra i Dicta pulcra di f. 105v non 106r: «Magister Iohannes Symeonis: Principes angeli coniuncti psallentibus fratribus in choro in medio iuvencularum sanctarum celi non possunt illo die gra<tia>m exhibere custodie quo male officium et divina proferunt quia currendo et inordinate dicendo…».

145 M°ccc°lx° lettura incerta di x°. Cf. SOPMÆ I, 267. Sconosciuto alle fonti diplomatiche del convento. Priore in maggio 1359 è «fr. Iordanus de Eugubio»: Kaeppeli, Dalle pergamene 254.

146 Turrna thules lettere penultima e terzultima incerte per tratto di riscrittura. Bisogna vedervi il toponimo corrispondente alla "Turnae Eturae planities» del Nanni? AA. VV., Annio da Viterbo 106 r. 390, 246a. In BCV, Perg. 2989/293, estratto d'allibramento del viterbese Giovanni di Masseo, «unum petium terre positum in plan(o) tornatoris sive solis»; in Perg. 2990/294 (3.IX.1316) Giovanni fa oblazione di sé e dei suoi beni al priore e convento domenicano.

147 Seguono tre puntini, e subito dopo, con attacco sul medesimo rigo e prosecuzione al marg. destro, giunta del Nanni: «Hic sequitur magister Ildobrandinus ex Tuscanella, et deficiunt plusquam centum illustres, ut in .x. carta huius libri scribit; vide supra .x. carta. Alibi inveni illum post magistrum Franciscum iuniorem de Tuscanella, et hunc ordinem servavi de viris illustribus». Aldobrandino (Ildobr- Ildebr-) da Toscanella OP fl. 1287-93: SOPMÆ I, 40-46; IV, 18, 19-20.

148 In febbraio 1362, maggio 1363 e 1364 è priore «fr. Iohannes Palmerii de Viterbio»: Kaeppeli, Dalle pergamene 253; APR, Dipl. 21.V.1363; ASS, Spoglio de' Contratti dell'Arch. di S. Dom. B 55, pp. 713-14 (a. 1364). «Fr. Robertus ser Cecci de Tuscanella» priore in dic. 1365: Kaeppeli, Dalle pergamene 257.

149 Non ho accolto in SOPMÆ IV il nome del presunto scrittore, per il resto sconosciuto.

150 «Labyrinthus» rione della cittadella viterbese Vetulonia, nella toponomastica di Giovanni Nanni: AA. VV., Annio da Viterbo 333.

151 «Gaiolae» rione della cittadella viterbese Paratussa, nella toponomastica di Giovanni Nanni: AA. VV., Annio da Viterbo 333.

152 Tra Falco e Giovanni c'è da integrare almeno il priorato del fiorentino Andrea di Giovanni dei Raffacani, deceduto in Firenze il 19.VIII.1379 «existens prior viterbiensis», come attesta il cronista coevo di Santa Maria Novella: Necr. I, 123-24, dove si corregga «hic omnimo devotus fuit» in «hic supra modum devotus fuit». Nella notizia immediatamente successiva, n° 494 (p. 124), si corregga: «introivit ordinem» in «intravit ordinem»; «sollicite et devote frequentans corum» in «sollicite de die et de nocte frequentans corum». Un altro fiorentino, fr. Tommaso di Iacopo Guiderelli, morì priore viterbese in luglio 1383: ib. I, 130.

153 Iohannes] Iohes scr.

154 xlvus corretto da ex xlv (?).

155 unum et aggiunto in seconda istanza fuori rigo.

156 AFP 51 (1981) 385a: "Steph. Lacombe".

157 magistri Iohannes… et Ugo] magistri Iohannis… et Ugonis cod. Dei quattro nominativi residui della primitiva lista annunciata?

158 «Orchia» topomimo menzionato dal Nanni: AA. VV., Annio da Viterbo 286: «Osiricella praedium olim conventus nostri in Horchia»; 324 n. 94: Horchia/Norchia (cf. Battelli, Rationes… 505a Orcla=Norchia). Il Maiensi, o altri prima di lui, deve aver spulciato quel che oggi è BCV, Perg. 2723/27 (1.III.1243): «d. Guilielmus, olim episcopus Mutinensis, apostolice sedis legatus… benedixit et consecravit cimiterium ecclesie Sante Marie da Gradus Viterbii… Acta sunt hec apud dictam ecclesiam Sante Marie in presentia fr. Fidei prioris eiusdem loci, fr. Actaviani supprioris, fr. Hugonis, fr. Iohannis de Burgo…» (lista di 24 frati). Precedentemente nell'elenco priorale: «3us fuit mag. Guylielmus de Vado Trossano… episcopus de Mutina anno M°ccxl. 4us Nannes Longhus fuit post, dictus Fides…». Stefano de Cumba, terzo provinciale (1369-70) dopo Niccolò da Corneto (1356-1363) e Iacopo da Sant'Andrea Senese (1364-64): li si leggeva nello stesso Liber privilegiorum prov. Romane ff. 5v, 6r, 11v, oltreché cronologicamente prossimi all'autore Maiensi.

159 «Ciochola» rione della cittadella viterbese Vetulonia, nella toponomastica di Giovanni Nanni: AA. VV., Annio da Viterbo 333.

160 Pian di Scarlano, «che prima si diceva Piano Ascarano»; anche rione (Ascraeanus collis) della cittadella viterbese Arbano, nella toponomastica di Giovanni Nanni: AA. VV., Annio da Viterbo 208 n. 1048, 243a, 333. 
giunta 17/04/1996: Cf. Nicholaum de Plano Carlani priorem Nigropontensem 1334: MOPH IV, 22.


precedente successiva