⌂	Convento Sant'Anna in Castel di Castro (Cagliari) ■ primo e antico convento domenicano in Sardegna ■
3	1,   2,   3,   4	ë	e la Corsica?

Due-Trecento: Pisa e Sardegna nella cronaca del convento pisano (redazione tra 1390 e 1406)

Cronica conventus antiqua Sancte Katerine de Pisis, Pisa, Bibl. Cateriniana (Seminario Santa Caterina) 78 (xiv-xv secc.). Cronaca redatta da fra Domenico da Peccioli († dic. 1408) tra gli estremi massimi 1390 e 1406; autografe le ultime carte a lui dovute ff. 37v-38v. Per il periodo antico utilizza bozze di cedole lasciate da fra Bartolomeo da San Concordio († 1346) e fra Ugolino dei Cavalosari da Pisa († 1364). Dei frati più antichi i cronisti non conoscono date croniche, neppure del decesso. Continuata di proprio pugno nel 1411 da fra Simone di Filippo da Cascina fino agli anni 1409-1410, ff. 39r-40v. Cronologia secondo stile dell'incarnazione pisana: alle date annuali che cadono tra 25 marzo e 31 dicembre va detratta un’unità.

f. 2v (n° 1): «Primus igitur frater pisani conventus et etiam Romane provincie fuit frater Uguiccio Sardus. Hunc mater sua cum de Sardinea remearet, quam tunc pisani regebant, in navi peperit et perveniens Pisas amore materno nutrivit. Qui cum ad discretionis pervenisset etatem, considerans presentis vite fallaciam, audiens tunc temporis beati Dominici famam, tam in fervore perfectissime caritatis quam in ostensione signorum, ad ipsum celeri gradu confugit et ab ipso habitu religionis devote suscepto in eius sacratissimis manibus professionem secura fiducia fecit. Postea directus ab eo Pisas et ipse beatus Dominicus pergens Florentiam atque Senas, ibidem conventum accepit, et eodem anno idem frater Uguiccio erexit domum in civitate pisana. (...)».

f. 10v (n° 61): «Frater Raynerius Longus de Peccis, civibus antiquis. Homo fuit magni valoris, prudentie maxime et religionis eximie, multotiens prior nostri pisani conventus, vir Deum amans et timens. Audi, lector, mirabile quia rarum quod tibi narrabo: nam fuit electus in archiepiscopum kallaritanum, quod regnum tunc pisana civitas possidebat; postulationi renuntiavit ex corde, eligens potius secure subesse quam aliis periculose preesse. Tandem longum in Dei servitio permensus spatium, dierum infinita longitudine fuit divina miseratione repletus».

f. 11r (n° 63): «Frater Stephanus de Vico, probus et prudens. Fuit prior Panormi Sycilie  - tunc enim provincia illa Regni nostre erat unita  -, supprior in Pisis propter solertiam suam. Tandem in Sardinea diem clausit extremum in gremio Sancte Anne idest in domo quam fratres pisani conventus funditus erexerunt, et auctoritate sedis apostolice et ordinis facto conventu prior pisanus ibi de priore et fratribus providebat».

f. 16v (n° 109): «Frater Oddo Teuthonicus, natus in Pisis patre theuthonico. Fuit valde devotus et exemplaris, et tam latinis quam germanis propter utriusque lingue peritiam gratus et acceptus. De cuius devotione quidam meus avunculus mira dicebat in castro de Peccioli, namque devotus illius familie satis erat. Cantor fuit placidus et peritus. De insula Sardinee ad firmam terram viventium navigavit».

f. 16v (n° 114): «Frater Iohannes de Sancto Sixto, sacerdos iam in ordine factus, bonus et quietus. Veniens de Sardinea sistitit gradum in termino qui numquam in perpetuum termi<n>atur». Segue decesso datato 1313.

f. 17r (n° 118): «Frater Leo de Pecciis, tertius de illa clara familia Pecciorum. Fuit vir probus et bonus, scriptor et cantor excellens, et clericus intelligens valde; vitam duxit nullatenus otiosam. Et in capitulo aretino 1316, ubi erat pro conventu Castelli Castri procurator et sotius, in conspectu venerabilium fratrum vocatus a Deo, est in immobili requie collocatus».

f. 17v (n° 122): «Frater Fredericus Sardus. Optimus homo et licteratus, supprior pis(anus). Tandem exaltatus fuit ad cathedralem ecclesiam Sancte Iuste in Sardinia iuxta Arestanum, ubi digne infula episcopali potitus inter viros celicola adunatur [1318]».

 f. 23v (n° 172): «Frater Raynerius Segalorço. Hic fuit nimis veneranda persona; semper Deo in simplici puritate devotus; iuvenis compositus, utpote qui ab ipsa primeva sua pueritia in austeritate ordinis induratus. Senuit multum, in quo senio sic erat mundus et mente et corpore ut nullus esset qui non libenter cum ipso loqueretur. Prior in Sardi(ne)a et supprior pisanus. Septuaginta et tribus annis in ordine laudabili vita completis collocatus est ad patres, ubi exultat glorie manipulis recollectis».

■ MOPH XX, 166/8 (1307), 170/29 (1308). Ranieri di Simone Segalorzo. Pisa 25.VI.1330/29: «fr. Rainerio Segalorzo filio olim Simonis Segalorzi de conv. fratrum S. Katerine de Pisis»: Barsotti, Il beato Giordano 301. Docc. in Bonaini, Chronica 516-17.

 f. 26v (n° 187): «Frater Iohannes Fridiani. Inter omnes quos ego vidi fratres et patres, actu habitu gestu magis compositus fuit. Religiosus valde et mundissime vite, rigidus in observantiis ordinis, intelligens frater, bonus gramaticus, congruus rethoricus, optimus cantor et cum sonora et levissima voce, chorum et refectorium sine defectu sequendo continue. Scripsit supra modum bene. Supprior fuit et prior pisanus et in Sardinea, confessor acceptus et predicator, missas continue et devote celebrabat, çelator ordinis fervidus et conventus. Tandem iam ad senium inclinatus, Palarie obiit anno predicto [1348] et in plebe dicti castri maxima fuit cum devotione tumulatus».

 f. 38v (n° 267): «Frater Iacobus de Sardinea, ductus a matre Pisas, que paupercula sed bona puta, quod serviendo panem suum lucrabatur et victum, hunc puerum x vel xj annorum dedit ordini nutriendum. Qui officium cum didicisset totum et complete diceret, aduch subdiaconus in illa dicta peste [1398] migravit ad Christum».

■ Qui (n° 267) si dice che fra Iacopo († 1398) era di origini sarde, condotto a Pisa da sua madre (e dunqne prima di farsi frate?); ma non vi si deduce che Cagliari/Sardegna fossero ancora area geografica di competenza della provincia Romana.

→ cagliari4.htm