precedente successiva

monache e frati domenicani

 in Montepulciano

 

1

ë

2

Montepulciano 1340

Testamento di maestro Bartolomeo da Montepulciano: «Item reliquit pro alimentis fratrum Predicatorum, qui veniunt in quadragesima ad predicandum, et etiam aliorum transeuntium et hospitantium in domo olim Angeli Damensis, videlicet quolibet anno viginti quatuor stai(ora) grani». Da A. Zucchi, L'Ordine Domenicano a Montepulciano, «Memorie domenicane» 61 (1944) pp. 12-13; originale in ASF, Dipl. S. Agnese di Montepulciano 16.VI.1300 (?).

Vedi sopra alla data 4.XI.1300.

Orvieto 18 gennaio 1344: decesso di fra Taddeo da Montepulciano OP

Cronica fratrum Sancti Dominici de Urbeveteri, Archivio generale OP (Roma, Santa Sabina), XIV.28, p. 86, n° 136: «Frater Tadeus de Montepoliciano, de maioribus terre sue traxit originem. Hic infatulus anno xiij°sue etatis nostrum Ordinem est ingressus. Qui in scientia profecit, effectus bonus clericus et pulcer predicator; qui fuit lector narniensis et romanus. Et  ex sua industria naturali mirabiliter fuit bonus mechanicus. Vixit autem in Ordine annis xxxvj. Cui Dominus notum fecit finem suum per infirmitatem longevam, quam tulit in patientia, et susceptis sacramentis salutis migravit ad Dominum in festo sancte Prisce, habens exequias funerales honorabiles de sibi apropriatis sub M°ccc°xliiij°».

 Taddeo da Montepulciano: nasce nel 1297 da famiglia eminente, tredicenne si fa frate nel 1309 (allora nel computare contavano anche l'unità di partenza); nel 1318 assegnato studente di teologia al convento senese (MOPH XX, 207/26). Muore il giorno della festività liturgica di santa Prisca (= 18 gennaio) dell'anno 1344. Filiazione conventuale Orvieto.

«Qui <scil. Tadeus de Montepoliciano> fuit lector narniensis et romanus. Et ex sua industria naturali scripsit multa manu propria. Et multum in suis predicationibus sequebatur scientiam sancti Thome. Abbreviavit et reduxit ad formam  modernam sermones de tempore et de festis domini Tusculani <scil. Odonis de Castro Radulphi>, et sunt in libraria nostri conventus urbevetani; mirabiliter fuit bonus mechanicus»: E.P., Autografi di Bartolomeo di Tebaldo da Orvieto, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 62 (1992) pp. 156-157. Cf. Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi IV, pp. 289-290.

1346-1348: il monastero poliziano Sant'Agnese era già sub cura dell'Ordine domenicano

Negli anni 1346-48, tempo di redazione della Cronica fratrum Sancti Dominici de Urbeveteri, il monastero poliziano risulta già ridenominato e sub cura dell'Ordine domenicano: fra Giovanni di donna Buona da Orvieto (OP 1288, † 22.VII.1330) «in singnum sincerissime castitatis prefectus est dominabus Sancte Angnetis monasterii nostri de Monte Policiano»; cose fatte, anzi, entro luglio 1330, se fossimo certi che il cronista non riformuli in retroproiezione (titolo Sant'Agnese retrodato, insinua la cronologia della nostra lista).

E.P., Un vademecum dei provinciali romani (secoli xiv-xv), «Memorie domenicane» 28 (1997) pp. 376-377.

Montepulciano 1348: decesso di fra Gerardo della Spina da Pisa OP

Cronica conventus antiqua Sancte Katerine de Pisis, Pisa, Biblioteca Cateriniana (Seminario Santa Caterina) 78, f. 28v, n° 213: «Frater Gerardus de Spina. Aptus ad literas ymo iam probus, post loyacales et philosophicas disciplinas adeptas et lectas, post diversa generalia studia peragrata, mediolanensi et florentino, lectis in Pisis Sententiis, ubi fuit baccellarius. Predicator gratiosus et cantor, dulcis conversationis atque suavis. Dum de Urbeveteri remearet obiit in Montepoliciano ut supra [= 1348]».

Montepulciano(?) 1349

Un tale Bretaldo nel 1349 fa testamento; lasciando dei beni all'ospedale di Santa Maria dispone «quod rectores dicti hospitalis qui nunc sunt, et pro tempore erunt, teneantur et debeant prestare alimenta uno fratri predicatori de ordine fratrum Predicatorum qui stet in domo dictorum fratrum posita in Montepolitiano ad celebrandum et dicendum divinum officium in ecclesia plebana Sancte Marie de dicto loco». Da A. Zucchi, L'Ordine Domenicano a Montepulciano, «Memorie domenicane» 61 (1944) p. 13.

Montepulciano 1363-1366 ca.: fra Raimondo delle Vigne da Capua OP rettore del monastero delle domenicane di Montepulciano

A.W. VAN REE, Raymond de Capoue. Eléments biographiques, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 33 (1963) p. 166: «1363. - Accompagné d'un confrère, Raymond part pour le monastère des dominicaines de Montepulciano, dont il est nommé recteur». E in p. 166 nota 10, brano dalla Legenda maior vitae Catharinae Senensis (1395): «Eram ante annorum multa curricula, et antequam virginis huius [= Catharinae] meruissem habere familiarem notitiam, in castro quod Mons Politianus dicitur, ubi praeeram monasterio virginum Ordinis mei curae subiecto, ibique circa quatuor annorum spatium moram traxi».

1365: decesso di fra Paolo di ser Piero da Firenze OP

«Frater Paulus ser Petri, sacerdos e predicator. (…) Fuit insuper prior in monasterio de Monte Politiano, ubi diu permanens infirmatus et Florentiam reversus non post multos dies defu<n>ctus est anno Domini Mccclxv» (ASMN I.A.1, Cronica fratrum Sancte Marie Novelle de Florentia vol. I, f. 46r, n° 453).

1365-1366: Legenda beate Agnetis de Montepolitiano

Negli anni 1365-66 Raimondo delle Vigne da Capua OP redige la Legenda beate Agnetis de Montepolitiano (ed. critica a c. di Silvia Nocentini, Firenze, Ed. del Galluzzo 2001) e designa la fondatrice e prima badessa Agnese († 1317) «soror ordinis fratrum Predicatorum» (verosimilmente retrodatando ai tempi di Agnese la successiva appartenenza del monastero alla giurisdizione domenicana).

A.W. VAN REE, Raymond de Capoue. Eléments biographiques, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 33 (1963) p. 166: «1366, 28 avril. - Le jour anniversaire de sainte Agnès de Montepulciano, Raymond, qui est tujours recteur du même monastère, achève la Vita de la Sainte,...». E in nota 10: «Ex quibusdam scripturis quas ibidem inveni et ex relatione quatuor sororum, quae fuerunt eius discipulae et adhuc supervivebant, legendam eius tempore iuventutis meae ipse composui». Pg 167 n. 12: «Cumque ibidem uno tantum fratre Ordinis mei comitatus degerem, quia conventus fratrum in eodem oppido aedificatus non est, libenter fratres ad me venientes ex conventibus vicinis videbam, et potissime mihi familiariter notos».

Montepulciano 22 novembre 1374: donazione di terre e case al monastero Sant'Agnese

Donna Chiara del fu Luca Mancini da Montepulciano dona terre e case site "in villa Gracciane veteris" al monastero Sant'Agnese di Montepulciano. «Actum in districtu terre Montispoliciani in ecclesia monasterii Sancte Agnetis, ad gratam dicti monasterii, presentibus religiosis et probis viris fr. Raimundo olim Petri de Capua, fr. Nicolao olim ser Bindi de Pisis ordinis beati Dominici, et Iacobo Iohannis magistri Nerii de Montepoliciano, testibus…»: Arch. di Stato di Firenze, Dipl. S. Agnese di Montepulciano 22.XI.1374, copia registrata il 12.IV.1415 (mia cartella "Raim. da Capua"); ed. A.W. VAN REE, Raymond de Capoue. Eléments biographiques, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 33 (1963) pp. 230-231; in pag. 169, alla data 22.XI.1374: «Raymond dirige le monastère des Dominicaines de Montepulciano».

■ Cronica conventus antiqua Sancte Katerine de Pisis, Pisa, Biblioteca Cateriniana (Seminario Santa Caterina) 78, f. 33r, n° 239: «Frater Nicholaus de Cascina, filius ser Bindi (...). Obiit ergo feliciter Pisis flentibus universis, ipso solo gaudente, in vigilia Pentecosten [= 5 giugno] cum Spiritus sancti festum consolatoris mestorum ab ecclesia celebratur. Huius corpus post plurimos menses inventum fuit integrum ab aliquo qui sepulcrum in quo iacebat aperuit. Parco pluribus ne longus existam. 1378».

1380 ss

Acta capitulorum generalium OP, vol III (1380-1498), MOPH VIII, Romae 1900. Non vi trovo nessuna notizia circa Montepulciano.

Montepulciano 23 marzo 1384: fra Paolo di Lello da Todi (prov. Perugia) OP riceve l'ospizio San Pietro per casa abitativa dei frati domenicani

Montepulciano, pieve Santa Maria, 23.III.1384: «Pateat omnibus evidenter quod frater Paulus Lelli de Tuderto ordinis fratrum Predicatorum, prior monasterii et conventus monialium Sancte Agnetis de Montepoliciano et predicator presentis anni in plebe Sancte Marie de dicta terra, et procurator et sindicus et vicarius et locum tenens religiosi viri fratris Iacobi de Altovitis de Florentia magistri in sacra teologia, provincialis in provincia Romana ordinis Predicatorum, proc(uratoris)… et locum tenentis venerabilis viri fratris Raymundi de Capua generalis (…). Cum idem frater Paulus sindacario nomine… receperit pro Ordinelocum hospitalis Sancti Petri prope extra portam Cagnani de dicta terra Montepoliciani pro loco et habitatione fratrum dicti Ordinis, qui comode morari poterunt in loco predicto…» (Montepulciano, Arch. del Vescovado, Pergam. Ulivelli 23.III.1384). Cah. 73,4.

Siena 20 settembre 1390

Orlando della Pecora nel suo testamento, Siena 20.IX.1390, chiama erede universale dei suoi beni il monastero di Sant'Agnese dopo la morte della propria moglie. «Item voluit et reliquit dictus testator quod dicte moniales monasterii Sancte Agnese predicti, statim postquam dicta hereditas ad dictum monasterium devenerit, continue tenere debeant duos bonos et honestos fratres et sufficientes presbyteros, qui sint fratres ordinis sancti Dominici, in ecclesia dicti monasterii ad offitiandum et missas celebrandas ecc.». Da A. Zucchi, L'Ordine Domenicano a Montepulciano, «Memorie domenicane» 61 (1944) p. 13; originale in ASF, Dipl. S. Agnese di Montepulciano 20.IX.1390.

Roma 28 dicembre 1412

Arch. Segreto Vaticano, Reg. Later. 166, f. 118r-v (papa Giovanni XXIII, Roma 28.XII.1412): «Dilecto filio Paulo Angeli de Montepoliciano ordinis fratrum Predicatorum… penitenciario».

Roma 24 ottobre 1421: tempi di vita dissoluta delle monache di Sant'Agnese da Montepulciano

Arch. Segreto Vaticano, Reg. Suppl. 156, ff. 45v-46r (papa Martino V, Roma 24.X.1421): «Cum sorores in monasterio sive domo Sancte Agnetis de Montepoliciano, sub cura et secundum instituta ordinis fratrum Predicatorum viv(entes), refuge regularis discipline vitam ducant enormem et penitus dissolutam…, supplicatur s(anctitas) v(estra) pro parte… Leonardi generalis dicti Ordinis quatinus sibi ut sorores… ad alia regularia loca mulierum vicinia… transferre… - Fiat ut petitur».

■ Fra Leonardo di Stazio dei Dati da Firenze (CrSMN f. 58r, n° 606), maestro generale OP 1414-1425.

Montepulciano 1423

Benedetto di Michele nel suo testamento «lascia che si faccia una cappella di S. Domenico e per dote di detta cappella nelle pieve di dettta terra lascia un podere in più pezzi... e vuole che detta cappella sia offiziata con l'ofizio divino da due Padri di S. Domenico...; e nel caso che i Padri di S. Domenico facessero convento in Montepulciano e vi stessero sei frati almeno, oltre il legato supradetto vuole che li siano dati 12 fiorini l'anno da' suoi eredi». A. Zucchi, L'Ordine Domenicano a Montepulciano, «Memorie domenicane» 61 (1944) p. 15.

Comunità dei frati domenicani in Montepulciano non ancora convento formale.

Roma 19 aprile 1429

«Martino V [papa 1417-1431] con bolla emanata in Roma dai SS. Apostoli a dì 19 aprile 1429, ad istanza del popolo di Montepulciano, ordina all'arciprete della pieve della detta terra di sopprimere il monastero di S. Luca, nel quale una volta stavano le Terziarie di S. Francesco dette del Sacco (che è il convento dove S. Agnese prese l'abito dei Saccati), e concedere ai padri di S. Domenico il suddetto convento per loro abitazione con tutte le sue pertinenze non essendo ora quel locale abitato». A. Zucchi, L'Ordine Domenicano a Montepulciano, «Memorie domenicane» 61 (1944) p. 15

Testo della bolla riprodotto in «Memorie domenicane» 62 (1945) pp. 17-19. «Nos igitur..., huiusmodi supplicationibis inclinati, discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatinus de premissis omnibus auctoritate nostra te diligenter informes, et si per informationem huiusmodi ea vera esse repperis, super que tam conscientiam oneramus, in prefato monasterio dictum Tertium Ordinem Sancti Francisci eadem auctoritate penitus supprimas et extinguas, ipsumque monasterium in domum fratrum eorundem [scil. ordinis Predicatorum] auctoritate prefata erigas; et si suppressionem et erectionem huiusmodi feceris ut prefertur, domum ipsam prefatis fratribus pro eorum usu et habitatione perpetuis recipiendi et retinendi necnon ibidem ecclesiam cum companili, campana, ortis, ortalitiis et aliis officinis predictis edificandi et construendi seu edificari et contrui faciendi plenam et liberam auctoritate nostra licentiam largiaris» (p. 18).

Firenze 20 giugno 1435: proposta di trasferire le monache Sant'Agnese di Montepulciano al monastero San Paolo d'Orvieto, e destinare il monastero di Montepulciano ai frati domenicani

Arch. Segreto Vaticano, Reg. Later. 330, ff. 282v-283v (papa Eugenio IV, Firenze 20.VI.1435): «Dilecto filio priori provinciali provincie Romane ordinis fratrum Prędicatorum (…).  Exhibita siquidem nobis nuper pro parte dilecti filii Iacobi de Regno… generalis procuratoris peticio continebat quod moniales monasterii Sanctę Agnetis extra muros Montispoliciani ordinis Sancti Augustini aretinę dięcesis, sub habitu et cura dictorum fratrum viventes,... ut ad alia monasteria transferantur, quodque in civitate Urbevetana est monasterium monialium Sancti Pauli eiusdem Ordinis..., quę paratę sunt moniales dicti monasterii Sanctę Agnetis recipere et etiam retinere. Quare pro parte dicti Iacobi nobis fuit humiliter supplicatum ut in pręmissis opportune providere, ac monasterium prędictum Sanctę Agnetis pro usu et habitatione unius prioris et nonnullorum fratrum dicti ordinis Prędicatorum concedere de benignitate apostolica dignaremur. Nos igitur... discretioni tuę per apostolica scripta mandamus (...), et nihilominus, postquam eas, ut pręfertur, transtuleris, monasterium Sanctę Agnetis pręfatum... pro usu et habitatione unius prioris et nonnullorum fratrum dicti ordinis Prędicatorum eadem auctoritate deputes et eis concedas. (...). Datum Florentię, anno incarnationis dominicę millesimo quadringentesimo tricesimo quinto, duodecimo kalendas iulii, pontificatus nostri anno quinto». Dal Bullarium ordinis Predicatorum III, Romae 1731, p. 42 [Bibl. SD di Fiesole, segnatura 244].

Firenze 3 luglio 1435

Arch. Segreto Vaticano, Reg. Suppl. 307, ff. 229v-230r (papa Eugenio IV, Firenze 3.VII.1435): «Dudum bone memorie Angelus Danesii de Montepoliciano, laycus aretine diocesis, quoddam hospitale sub vocabulo Sancti Petri extra et prope muros Montispoliciani… fundavit ordinando quod priores fratrum Predicatorum de Urbeveteri et guardianus fratrum Minorum (...). Et deinde guardianus et conventus fratrum Minorum iuri ipsorum… renunciarunt… ut dictum hospitale esset pro dictis fratrum Predicatorum». (Vedi sopra alla data 4.XI.1300).

Chiusi 7 agosto 1436

Arch. del Vescovado di Montepulciano, Pergam. Ulivelli (Chiusi 7.VIII.1436): «il vescovo di Chiusi per ordine di papa Eugenio IV unisce lo spedale S. Pietro in Montepulciano all’ospizio di S. Domenico. Vengono menzionati: Urbanus Bartolomei de Civitate Castelli OP, Ludovicus de Pisis prior provincialis OP». Cah. 73,5.

1439: le monache di Agnese da Montepulciano si trasferiscono ad Orvieto

https://it.wikipedia.org/wiki/Chiesa_di_Sant%27Agnese_(Montepulciano):

«La prima titolazione <del monastero fondato da Agnese in Monltepulciano> fu legata alla Madonna e, per distinguere l'edificio dalla cattedrale, fu dedicato a "Santa Maria Novella"(...). Le suore di sant'Agnese nel 1439 si trasferirono ad Orvieto, lasciando il loro convento ai padri domenicani, che lo ingrandirono, ed ampliarono la chiesa rivolgendo la facciata verso sud, come è ancora oggi».

Firenze 23 dicembre 1441: fra Antonio di Pietro da Montepulciano OP ordinato presbitero

Firenze, chiesa San Barnaba, 23.XII.1441: «fr. Antonius Petri de Monte Politiano ordinis Predicatorum, conventus Sancte Marie Novelle de Florentia, presentatus per fratrem Bartolomeum Leonardi dicti Ordinis», viene ordinato presbitero. Il 23.X.1434 era teste in atto rogato nella sacrestia di Santa Maria Novella di Firenze. S. Orlandi, S. Antonino, Studi bibliografici, II, Firenze 1960, pp. 134, 177.

Montepulciano 1 febbraio 1457

Arch. di Stato di Firenze, Comp. relig. soppr. da Pietro Leopoldo 3420 (fondo archivistico "S. Agnese dei domenicani di Montepulciano") ins. 8, I, f. 2r: «In nomine Domini, 1457°, die 1a mensis februarii. In questo libro si scriverando [sic] primamente tucte le possessioni le quali... allo spidale di S. Pietro overo a Sancto Luca (...).

Questo libro fo ordinato nel tempo del provincialato di maestro Paulo d'Orvieto provinciale [1455-59] nell'ordine di Sancto Dominico nella provincia Romana, el quale fu ordinato per le mano di frate Simone di Viterbo incomenzando lo inventario di tutte le possessioni. (...)». Cf. SOPMÆ IV, pp. 220-222: Paolo di Tommaso da Orvieto.

■ Arch. di Stato di Firenze, Comp. relig. soppr. da Pietro Leopoldo 3416-3433: tutto questo fondo archivistico riguarda il convento domenicano Sant'Agnese di Montepulciano" (vedi Inventario N/128, pp. 21 ss).

giugno 1474 - gennaio 1477: registro delle lettere del maestro generale fra Leonardo dei Mansueti da Perugia OP

Regesta litterarum fratris Leonardi de Mansuetis de Perusio (1474-1480), AGOP IV.3:

f. 52r (4.VI.1474): «Dicta die frater Spehanus de Burgundia fuit assignatus in coventu Montis Politiani».

f. 55r (Viterbo 25.VII.1474): «Frater Nicolaus Gabrielis de Luca et frater Paulus Lurentii de Ferrariis de Mediolano(?) fuerunt assignati in conventu Sancte Angnetis de Monte Policiano, et dicto fratri Nicolao fuit commissa cura dicti fratris Pauli ut eum moribus et scientia instruat. Viterbio, datum die xxv iulii».

f. 64v (Roma 10.II.1475): «Priori conventus Montis Policiani precipitur quod satisfaciat fratri Christoforo de Eugubio de expensis quas fecit pro conventu; et non computet expensas sue infirmitatis si presidendo conventui et serviendo incidit in infirmitatem absque sui culpa; et expense taxentur quantum mite fieri potest. Datum ut supra».

f. 299v (Viterbo 23.I.1477): «Conventus Montis Molitiani potest vendere et permutare terras minus utiles in terras uberiores et magis utiles etc. Datum Viterbii, xxiij ianuarii».

Firenze 31 luglio 1483: registro delle lettere del maestro generale fra Salvo Cassetta da Palermo

Registrum litterarum magistri Salvi Cassetta de Panormo (1481-1483), AGOP IV.6, f. 79v: «Fratri Bartholomei de Figino, priori conventus Montis Pulciani, precipitur in virtute Spiritus sancti et sancte obedientie ac sub pena excomunicationis late sententie quatenus infra mensem a notitia presentium satisfaciat fratri Iuliano de Florentia de pecuniis quas prestitit conventui, et de pecuniis ve<n>dicionis asini conventui facte per eum, vel cum eo amicabiliter componat. Datum Florentie, die ut supra» [= die ultimo iulii 1483].

novembre 1487 - novembre 1489: registro delle lettere del maestro generale fra Gioacchino Torriani da Venezia

Registrum litterarum magistri Ioakini Turriani Veneti (1487-1500), AGOP IV.9:

f. 73r (Firenze 12.XI.1487): «Prior et patres conventus Montis Politiani possunt vendere eam particulam orti hospitii que est versus viam inferiorem ex parte orientali, dummodo pretium in bona stabilia permutetur, et nullum inde preiudicium incurratur. Non obstantibus etc. Florentie, xij novembris etc.».

f. 75v (Roma 29.I.1488): «Frater Dominicus della Reda, conventus Sancte Marie ad Gradus [= Viterbo], assignatur in conventu Sancte Agnetis de Monte Policiano, et potest ire ad scolas secularium etc., tempore quo lectiones etc., absque etc. Rome, 29 ianuarii 1488».

f. 79r (Pisa 2.IX.1488): «Frater Vincentius de Pisis fuit factus rector et prior hospitii Montis Politiani, dividendo et absolvendo locum ab omni alia subiectio<ne>(?), tantummodo ipsum submictendo generali gubernationi provintie ut erat prius. Pisis, die 2a septembris».

f. 80v (Siena 23.IX.1488): «Factum fuit preceptum fratri Sebastiano de Luca, sub pena absolutionis ab officio prioratus Montis Politiani, de restitutione cuiusdam pecunie exposite per fratrem Dominicum de Cortonio tempore sui prioratus. Die 23 septembris».

f. 82r (Roma 30.IV.1489): «Dirigitur litera Iohanni Mecheronis et eius uxori tertii habitus de Penitentia, et confirmatur consignatio possessionum per priorem et patres conventus Montis Politioni; et declarantur gaudere omnibus gratiis, libertatibus etc. Romę, 30 aprilis».

f. 82v (Roma 18.V.1489): «Frater Sebastianus Lucensis absolvitur ab officio prioratus Montis Policiani, et instituitur prior in eodem cum plenaria auctoritate frater Iohannes bachalarius de Florentia. Romę, 18 maii.

Idem fit nativus prefati conventus, et transfertur cum omnibus bonis suis a conventu Sancti Marci ad conventum Montis Policiani. Eodem die.

Idem fit sindicus et procurator ad exigendum omnia bona sua. Eodem die».

f. 82v (Roma 4.VI.1489): «Dirigitur litera priori et patribus conventus Montis Politiani, in qua removetur conventus a cura et regimine vicarii gneralis et quorumcumque aliorum vicariurum, et mandatur autem eis quod de cetero de huiusmodi conventus et fratribus Montis Politiani etc. Romę, 4 ?? iunii».

f. 83r (Napoli 22.VII.1489): «Frater Dominicus de Monte Policiano habet licentiam extra ordinem commorandi. Neapoli, die 22 iulii».

f. 83v (Firenze 22.IX.1489): «Frater Vincentius de Monte Politiano assignatur in conventu pistoriensi. 22 septembris, Florentię».

f. 84v (Montepulciano 7.XI.1489): «Confirmantur et approbantur ea que fecit frater Iohannes Dominicus de Cortonio circa dotem 50 ducat., pro sorore sua Pantasilea, Iohanni Angeli de Floriano infra certum tempus promissam. In Monte Politiano, 7 novembris.

Frater Antonius, conventus pistoriensis, potest morari extra ordinem et servire capelle ecclesie maioris Montis Politiani cum eidem provisionibus et terris per magistrum Thomam de Viterbio, tunc vicarium generalem, sibi dato. In Monte Politiano, 8 novembris.

Conceditur priori et fratribus Montis Politiani ut possint, de assensu maiori partis, vendere quandam particulam orti hospitii, commutando pretium in alia bona stabilia. Eodem die».

Montepulciano 30 novembre 1489

Arch. di Stato di Firenze, Comp. relig. soppr. da Pietro Leopoldo 3420, inserto 8, I, f. 1v: «frate Giovanni da Firenze, priore passato, fo ricordo come per insino a questo dì, cioè l'ultimo di novembre <1489>,...».

luglio 1490 - ottobre 1492: registro delle lettere del maestro generale fra Gioacchino Torriani da Venezia

Registrum litterarum magistri Ioakini Turriani Veneti (1487-1500), AGOP IV.9:

f. 87r (Lucca 22.VII.1490): «Dirigitur litera fratri Hieronimo de Pistorio, priori conventus Montispolitiani, in qua conceditur sibi quod possit aliqua bona immobilia minus utilia alienare. Eodem die».

f. 87r (Firenze 27.VII.1490): «Hospitium Montispolitiani submictitur regimini vicarii generalis Congregationis. Florentie, 27 iulii».

Registrum litterarum magistri Ioakini Turriani Veneti (1487-1500), AGOP IV.10:

f. 76r (Viterbo 8.X.1492): «Frater Marcus de Venetiis et frater Angelus de Viterbio asignantur in Monte Polliciano. Die 8, Viterbii».

f. 76v (Siena 13.X.1492): «Fratri Luce seniori de Luca precipitur sub pena gravioris culpe ut debeat in termino trium dierum satisfecisse conventui Montis Polliciani de omnibus expensis factis sui causa pro solucione cuiusdam cratule et solucionem predictam. Die eadem».

cratula: = grata? ringhiera?

f. 76v (Firenze 17.X.1492): «Frater Albertus de Pistorio asignatur in Monte Polliciano. Die 17 octobris».

Roma 12 marzo 1496: fra Vincenzo di Mariotto da Montepulciano

Registrum litterarum magistri Ioakini Turriani Veneti (1487-1500), AGOP IV.11, f. 67v: «Frater Vincentius Mariotti de Monte Policiano potest stare apud Montem Falchum causa studii extra ordinem permanere. Die 12 martii <1496>, Rome».

■ Monte Falco (1658 m s.l.m.), montagna dell'Appennino tosco-romagnolo. La cima della montagna si trova sul confine tra le province di Arezzo e Firenze.

22 aprile 1498: fra Leonardo d'Antonio di Tici da Pistoia OP

Registrum litterarum magistri Ioakini Turriani Veneti (1487-1500), AGOP IV.12, f. 45r: «Frater Leonardus de Pistorio asignatur in conventu Montis Policiani» (22.IV.1498). Vedi documento seguente.

Montepulciano 15 novembre 1498: otto i frati del convento

Arch. di Stato di Firenze, Compagnie relig. soppr. da Pietro Leopoldo 3420 ins. 8, II, f. 1bis-r (15.XI.1498): «<I>o frate Lionardo d'Antonio di Tici da Pistoia, frate di sancto Domenico e figliuolo del convento di Sancta Agnese da Montepulciano e asegnato in decto convento pello reverendo padre generale maestro Giovachino Turriano de Venetia. (...) Fummi commesso dallo procuratore nominato di sopra ch'io facessi una ricollecta di tutti i beni e quali al decto convento, mobili cioè terreni e altre cose apartenente al dicto convento. (...)».

Ibid., f. 5: «Ricordo come questo dì sopra scripto... e tutti i frati e quali erano a quello tempo in convento, incominciando dal priore videlicet fr. Nicholaus Iacobi de Regno prior dicti conventus, fr. Leonardus Antonii de Pistorio, fr. Marchio Allexandri della Magna, fr. Antonius Iuliani de Pistorio sacrista maioris ecclesie catredalis [sic], fr. Sebastianus Thomasi de Pistorio, fr. Antonius de Regnio, fr. Iohannes Vincentii Arberti de Lucha, fr. Gierolimus de Monte Policiano, tutti presenti al dicto contratto».

Montepulciano, convento di Sant'Agnese, 1502-1531

«Nel 1502 adì 30 di maggio questo convento fu posto sotto la riforma di Lombardia, et il p(adre) priore fu il p. Niccolò da Milano...

Nel 1508 li 7 gennaio sotto il priorato del p. f. Giovanni Alemanni...

Nel 1525 sotto il priorato del p. Camillo della Mirandola...

Nel 1531 fu questo convento restituito dai Lombardi alla provincia Romana per ordine di Clemente VII li 6 di novembre ma pieno di debiti e fu consegnato al p. fra Raffaele Risaliti priore del convento di Siena».

A.F. Verde - E. GiaconiEpistolario di fra Vincenzo Mainardi da San Gimignano domenicano 1481-1527, «Memorie domenicane» 23 (1992) p. 728: da Arch. di Stato di Firenze, Comp. relig. soppr. da Pietro Leopoldo 3420 (locazioni, affitti), fasc. 12.

28 maggio 1532: licenza papale ai domenicani di Montepulciano di celebrare festività liturgica di Agnese benché non ancora canonizzata

Breve di papa Clemente VII indirizzato al priore e frati domenicani di Montepulciano: «(...) Nos igitur qui fideles libenter incitamus, vestris in hac parte supplicationibus inclinati, vobis ut dictam Beatam Agnetem - licet canonizata non sit - in ecclesia domus praedicti Ordinis et aliis dicti oppidi ecclesiis, et in dicto oppido tantum, privatim et publice ac solemniter venerari et colere, necnon de illa officium proprium celebrare et solemne festum facere, libere et licite valeatis, auctoritate apostolica tenore praesentium concedimus et indulgemus». A. Zucchi, L'Ordine Domenicano a Montepulciano, «Memorie domenicane» 62 (1945) pp. 11-12.

Montepulciano, convento di Sant'Agnese, 1534-1557

«Nel 1534 sotto il priorato del p. Dionigi Tornaquinci, 41o priore, fu guasta la cella di S. Agnese per far l'andito della sagrestia.

Nel 1535 sotto il priorato del p. f. Andrea Clementi da Foiano 42o priore, e nel 1538 sotto il priorato del p. f. Angelo Gaddi si allargò questa piazza.

Nel 1539 sotto il priorato del p. f. Michele Lari, 48o priore, il card. Gaddi...

Nel 1541 si celebrò in convento il capitolo provinciale... essendo provinciale il p. m° Angelo Diaceto e priore del convento il p. Felice da Castelfranco.

Nel 1557 sotto il priorato del p. f. GiovanMaria Rusticelli si fece il pulpito e la cappella del Crocifisso».

A.F. Verde - E. GiaconiEpistolario di fra Vincenzo Mainardi da San Gimignano domenicano 1481-1527, «Memorie domenicane» 23 (1992) p. 728.

Roma 12 maggio 1726: canonizzazione di Agnese da Montepulciano

Papa Benedetto XIII (1724-30) decreta canonizzazione di Agnese da Montepulciano. A. Zucchi, L'Ordine Domenicano a Montepulciano, «Memorie domenicane» 62 (1945) p. 16. B. CATANZARO – F. GLIGORA, Breve storia dei papi da S. Pietro a Paolo VI, Padova (Ed. ORL) 1975, p.220a.

1785: soppressione leopoldina del convento di Montepulciano

Convento di Montepulciano soppresso nel 1785 per decreto del granduca Pietro Leopoldo, e suo arredamento disperso. A. Zucchi, L'Ordine Domenicano a Montepulciano, «Memorie domenicane» 62 (1945) p. 17.

1925: restituzione dell'antico convento di Montepulciano ai frati domenicani della provincia San Marco e Sardegna

Syllabus conventuum et fratrum sacri Ordinis Praedicatorum provinciae Sancti Marci et Sardiniae, Faesulis 1949, pp. 18-19: «MONTEPOLITIANO, in conventu S. Agnetis. (...). Anno autem 1435, expulsis Monialibus, Eugenius IV derelictum Monasterium Fratribus concedi jussit, quo ex tempore titulum et jura Conventus fuit adeptum. Anno 1697 assignatum est restitutae Congregationi S. Marci, sed anno 1785 a Leopoldo I suppressum est.

Tandem anno 1925 a Rev.mo D.D. Josepho Batignani Episcopo Montispolitiani iterum Ordini concreditum est». Vi sono assegnati 3 frati.

2015

Catalogo della Provincia Romana di Santa Caterina da Siena, Roma 2015, p. 25: «Montepulciano, Convento di Sant'Agnese (fond. 1431)». Due i frati assegnati.

2017: comunità domenicana di Montepulciano canonicamente soppressa

https://www.dominicanes.it/provincia/conventi/montepulciano:

«Convento di Sant'Agnese

Santuario di Sant'Agnese
53045 - Montepulciano (SI)

In seguito alle decisioni del Capitolo Provinciale 2017 e al decreto del Maestro dell'Ordine, la comunità di Sant'Agnese è stata canonicamente soppressa.

Nei locali del convento si sono installate le Suore Domenicane di Maria (Hermanas Dominicas de Maria.

 

Sant'Agnese di Montepulciano

■  Chiesa Sant'Agnese di Montepulciano  ■

finis

precedente successiva