⌂ 127. Frater Guidettus, converssus. A sua iuventute fuit puer fratrum et nutritus in nostro conventu, faciens quecunque offitia sibi in<i>uncta cum debita devotione et reverentia. Qui et utilis fuit quam plurimum, faciendo omnes questas tam intus quam extra. Qui habens in ordine annos xlv et menses iiij^or de suis laboribus in Domino requievit xx die madii, et fuit primus frater converssus sepultus in nostra eclesia videlicet in fossa nova ante altare apostolorum Petri et Pauli, sub annis Domini M°.ccc°.xxx°iiij°.

128. Frater Chola Nalli de domo de Salamare, patruus fratris Katalani superius memorati et germanus fratris  .   .   .   infra annotandi, provecte etatis ordinem est ingressus. Qui in seculo existens fuit homo clare fame, vitans consortium malorum virorum et vestigia sequens bonorum, cotidie veniens ad nostram eclesiam vel ad aliam, divinum offitium et predicationem auditurus. Et receptus ad ordinem semper in melius duxit vitam suam, crescens de virtute in virtutem ut bonus religiosus, et cotidie celebrans sacra misteria nisi(?) impedimentum adesset, et sequens peroptime corum et refectorium; et cum multa diligentia |80/113| annis plurimis servivit infirmis, existens infirmarius maior. Fuit etiam industrius operarius et sollicitus ad opera eclesie costruenda quam etiam ad alias officinas reparandas et costruendas ad comunem utilitatem. Qui ex devotione sanctorum et pro anime sue salute fecit se poni conventualem Rome; et apud Sanctam Mariam super Minervam susceptis eclesiasticis sacramentis, ei Dominus notum fecit diem obitus sui, et cum multa devotione de hac luce migravit ad Deum et in festo sancte Katerine [= 25.XI] traditus est sepulture sub annis Domini M°.ccc°.xxx°v°.

■ MOPH XX, 265/10 (1331).
Distingui da: fra Cola (Nicola) di Ventura da Orvieto, 1330 lettore in Sarzana (ib. 253/18-19), † post 1348; e da altri "fra Nicola" dove ricorressero nella forma aferetica "Cola".

infra annotandi: curioso intreccio tra stesura della cronica fratrum e contingenze temporali: il cronista fra Giovanni di Matteo Caccia, al lavoro nel biennio 1346-48, annota che fra Cola di Nallo ha fratello germano, frate anche lui (omette nome ma lascia spazio); anche costui a suo tempo - al tempo del suo decesso! - troverà posto in questa cronaca (infra annotandi). Fra Giovanni muore nella peste 1348, e la cronica con lui. Una mano anonima di fine '300 (suppone 1370) raccoglie il solo nome di frati deceduti in Orvieto successivamente (pp. 98-100); tra costoro fr. Iohannes Mactei qui compilavit hanc clonicam, e un fr. Angelus Nalli de Salamaribus, senz'anno di morte: patronimico e cognome lo vogliono fratello di fra Cola di Nallo dei Salamari.

129. Frater Matheus, converssus, de regione Sancte Marie. Fuit bonus vestiarius, suens vestes fratrum et reficiens cum diligentia. Qui tam in seculo quam etiam in ordine fuit homo bone converssationis et vite. Et licet fuerit frater converssus, nichilominus scivit bene legere divinum offitium, et ita dicens horas chanonicas preter mactutinas sicut quicumque frater clericus, ita quod ex devotione mangna qua pollebat et exemplari vita sacrista extitit annis pluribus. Qui multum fuit in oratione pernoctans, raro vadens ad lectum post mactutinas et multo tempore continuavit legere j [= unum] psalterium in die. Quando autem pervenit ad etatem annorum L plurimum de podagra et cidagra vexatus fuit, in lecto recumbens per annos fere x; qui tam gravem infirmitatem tulit in patientia mangna. Et in ordine habens annos xlv, susceptis salutaribus sacramentis migravit ad Cristum sub annis Domini M°ccc°.xxx°vj° et ultima die mensis martii.

Iste fuit longo tempore rector hospitalis, factus per fr. Tramum domini Conradi [† 1345], et ita bene se habuit quod multi cives dicto hospitali dimiserunt bona sua et multum crevit hospitale tempore sue rectorie ultra illa bona que legaverat pro hospitali fiendo Bartho Grande Viannante; propterea fratres nunquam voluerunt ipsum absolvere. Post eum fuerunt facti seculares, qui semper attenderunt ad eius diminutionem omnia consumendo. Tempore recthorie istius, Petrus magistri Albini obtulit se et sua fratri Tramo priori pro hospitali [marg. inf. di p. 80, giunta di fra Bartolomeo di Tebaldo da Orvieto, ininzio '400].

|81/115|

130. Frater Tancredus de Bechariis, ex utroque parente nobilem traxit originem. Qui xv° etatis sue anno ordinem est ingressus et effectus est bonus et subtilis clericus et gratiosus predicator. Et ubi fuit in studiis generalibus, s(cilicet) Neapolim, in Monte Pesulano et Parisius, reputatus est bone religionis et fame preclare.

Fuit enim insuper de sibi apropriatis curialissimus et potius prodigus quam curialis. Et quia bona scientia clarebat, meruit esse lector spoletanus tudertinus et romanus apud Sanctam Mariam super Minervam; et nichilominus fuit prior urbevetanus, romanus in utroque conventu de Urbe, quam etiam Florentie [1319-22], et bis diffinitor in duobus capitulis provincialibus. Et hoc actestatur sue prudentie, quia homo fuit boni consilii et in tantum quod fratribus et secularibus se redidit gratiosum. Benedicto igitur xij° summo pontifice presidente in orbe, lx° etatis sue anno et introitus sui nostri ordinis xlv°, cum diutinam passus fuisset egritudinem in mangna patientia migravit ad Dominum xv° die ianuarii, primo susceptis sacramentis salutis; habens in suis exequiis [exequius scr.] funeralibus venerabilem patrem dominum fratrem Tramum episcopum urbevetanum, quam etiam nostrum priorem provincialem. Et sepulture est traditus ante altare apostolorum Petri et Pauli, in die sancti Marcelli pape et martiris [= 16.I] sub annis Domini M°.ccc°.xxx°.viij°.

■ MOPH XX, 132/20 (1299), 204/14 (1317), 215/31-32 (1318 priore della Minerva). 1319 ss.  Mompellier 1303, AFP 22 (1952) 432 n. 18.

|82/115|

131. Frater Petrus congnomento Factore, de parrochia Sancti Iuvenalis. Tam in seculo quam etiam in ordine claruit bona fama et vita ita quod «secundum nomen suum sic et laus sua» [Ps. 47,11] ut verus Petrus congnoscens Deum suum, ipsum ymitatus toto suo conatu. Qui fuit profunde humilitatis, singularis pietatis, continuate devotionis et circa infirmos ferventis caritatis, et inde est quod longo tempore extitit infirmorum servitor et custos. Et carnem suam mortificans potius quam castigans, s(cilicet) vigiliis ieiuniis et abstinentiis, necnon in oratione persistens die noctuque quando sibi vacabat; ac etiam una tunica seu camisia cilicina hyemali tempore contentus se affligebat; qua de causa, ut verisimiliter creditur, pluribus postmodum annis fuit languidus et egrotus. Et omne offitium a suo presidente sibi ingnuntum exequabatur [sic] fideliter ac prudenter cum omni diligentia. Qui in ordine vixit annis fere xij, et cum passus fuisset diutinam infirmitatem tulit in patientia mangna, et susceptis omnibus eclesiasticis sacramentis migravit ad Dominum cum debita devotione, xxj die februarii sub annis Domini M°ccc°.xxx°.viij°.

■ Hic etiam fuit bonus spetialis aggiunge in calce altra mano, stimabile secondo Trecento

|83/116|

132. Frater Ambrosius de Clanciano, castro clusine dyocesis. Ex utroque parente terre sue, secundum suam genologiam de maioribus et potentioribus traxit originem. Hic infantulus xiiij° etatis sue anno, ordinem est ingressus. Qui minime otium est septatus et inerptiam, set ab ipso sue pueritie evo amplexatus est studium scientiarum in tantum quod effectus est soll(em)nis clericus; et inde est quod fuit lector eugubinus spoletanus ananinus et urbevetanus, viterbiensis et romanus apud Sanctam Mariam super Minervam, quam etiam bachellarius et magister studentium Florentie, ubi viget et floret studium generale. Et quia pollebat mangna discretione et sensu et prudentia multa, fuit diffinitor in capitulo provinciali et prior eugubinus urbevetanus viterbiensis et romanus apud Sanctam Sabinam. Fuit etiam egregius predicator, placens ubique sua populo predicatio et ad clerum admodum sermocinator gratiosus. Et quia tantis erat preditus gratiis et bonitatibus ac bona religione et fama preclara, meruit commorari cum venerabili patre et domino domino fratre Tramo episcopo urbevetano, suus vicarius existens generalis in spiritualibus. Et gratiosus autem quam plurimum in sua converssatione tam fratribus quam etiam secularibils propter sue probitatis merita memorata. Qui vicinam mortem congnoscens et gravi langore vexatus, mente tamen exititit sanus, cum maxima devotione petens et suscipiens sacramenta salutis. Et inde est quod portata sibi sacra eucharistia per nostrum priorem, descendens de lecto in terram humiliter se prostravit et capud suum cinere conspergens locutus est cum multa compuntione et lacrimis verba mangne edificationis coram astantibus fratribus et secularibus ad reverentiam sacri corporis Cristi et pro sua salute in hoc prebens omnibus saluberimum exemplum, quos omnes provocavit ad fletum. Et de hac luce migrans ad Dominum vj die septembris sub annis Domini M°ccc°.xxx°.ix°.

■ MOPH XX, 208/22 (1318 lettore di filos. in Viterbo), 259/31 (1331 baccelliere in Firenze); 303/3? (1338 priore viterbese?).

de Clanciano, castro clusine dyocesis: la predicatio o territorio comitatino di pertinenza del convento d'Orvieto si estendeva al nord fino ad includere territori in diocesi di Chiusi (Chianciano, prov. Siena) e il confinante castello di Montepulciano (già in dioc. d'Arezzo); e là confinava con la predicatio dei conventi senese e aretino.

|84/117|

133. Frater Iacobus Karomi, ex utroque parente nobilem originem traxsit et nepos carnalis bone memorie fratris Andree domini Iacobi militis de Karomis prenominati. Qui factus fuit chanonicus per dominum papam Nicholaum quartum [1288-1292] in maiori ecclesia nostre civitatis, serviens ipsi ecclesie ut vere chanonicus per annos xl cum debita devotione, optime dicens offitium ecclesiasticum et sua hora chanonica [sic] ut plurimum. Et quia florebat in fama et oppinione preclara, bone memorie dominus episcopus Leonardus [1296-1302] fecit eum suum vicarium generalem. Qui sic existens in sua ecclesia, de suis proventibus fecit in ecclesia antedicta ad perpetuam rei memoriam chappellam ob reverentiam sanctorum apostolorum Petri et PauIi, et pro anima sua ipsam dotando frumento vino et aliis necessariis, prout expediens erat ad victum sacerdoti sue sacre chappelle ministro. Et idem fecit in ecclesia Sancti Andree apostoli, ubi extiterat chanonicus annis pluribus, faciens ibidem chappellam ad venerationem sanctorum angelorum, istituens ibidem sacerdotem pro sua salute et ei relinquendo ad vitam necessaria. Et nichilominus plures quadragesimas duxit in pane et aqua, et omnes vigilias beate Marie Virginis et omnium apostolorum, quam etiam omnes vj ferias ob devotionem et reverentiam passionis domini Iesu Cristi; et corpus suum disciplinis domando quia de fraternitate erat Disciplinatorum. Et plures puellas pauperimas, Cristi amore et intuitu pietatis nuptui tradidit. Cuius devotio habituata in seculo, ordinem ingressus non est diminuta sed potius augumentata, ieiunium Sancte Crucis servando per totum et carnes etiam comedere nolens nisi quando infirmitas eum choegisset ex mandato medici. Ad ofitium vero divinum fuit tam devotus quod completorium et mactutinas bis dicebat et primam missam in aurora audire solitus erat, et sepe nudis carnibus cum disciplina s(cilicet) corda nodosa corpus suum domavit [scrittura del residuo spazio del rigo, ultimo della pagina, sembra erasa o comunque illeggibile].

■ fratris Andree domini Iacobi militis de Karomis prenominati: tra i prenominati non si trova un tale frater Andreas ma frater Ambrosius domini Iacobi Karomi (sopra n° 37)

omnes vj ferias = tutti i venerdì

"digiuno della Santa Croce"?, che cos'è? Ce lo dicono le antiche Costituzioni domenicane I, 4: «A festo autem Sancte Crucis [14 sett.] usque ad Pascha continuum tenebimus ieiunium, et Nona dicta comedemus, exceptis dominicis diebus». Nona è parte dell'Ufficio delle ore, tradizionalmente recitata verso mezzogiorno.

|85/118|

134. Frater Iohannes Oddonis de parrochia Sancte Marie, sacerdos et predicator et bonus clericus. In iuvenili etate nostrum ordinem est ingressus, qui fuit vir simplex et rectus et timens Deum et recedens a malo; nam propter sua merita bone religionis et fame preclare meruit commorari cum venerabilibus patribus et dominis cardinalibus s(cilicet) domino Latino ostiensi episcopo [1278-1294] ac etiam cum domino Hugone Sancte Sabine presbitero cardinali. Posmodum vero commoratus cum reverendis patribus videlicet domino fratre Iohanne episcopo bononiensi [1299-1302], demum cum domino  fratre Masseo episcopo clusino [1299-1311 ca.] et deinde cum domino patre Transmundo suanensi episcopo [1312-1330]. Qui et claruit scientia bona, nam fuit magister studentium in studio generali in Anglia; rediens vero ad nostram provinciam, factus est bachellarius florentinus et postea fuit lector castellanus, pistoriensis et narniensis, quam etiam lector in Terracina. Fuit etiam prior in Civitate Castelli et Terracine. Fuit etiam ter supprior in nostro conventu et visitator bis, visitando conventus Tuscie quam etiam conventus adiacentes circa Urbem. Qui habens in ordine annos lxvj et sue etatis annos lxxxiiij^or, in senectute bona obdormivit in Domino. Qui primo petiit humiliter et devote omnia ecclesiastica sacramenta, migrando ad Deum media nocte in dominica de Passione, sibi autem ad eternam consolationem, sub annis Domini M°ccc°.xliij°.

■ Hugone = Ugo da Billom (Auvergne) OP, card. presbitero di Santa Sabina 1288-1294, card. vescovo ostiense 1294-1297, † Roma 28.XII.1297.

dominica de Passione = nel 1343 cadeva il 30 marzo

135. Frater Iacobus Nalli, de parrochia Sancti Iuvenalis, de stirpe et domo de Floreta originem traxsit. Hic fuit nepos bone et clare memorie fratris Angeli Gotii, qui scriptus est in hoc libro pro primo fratre nostri conventus. Qui infantulus nostrum ordinem est ingressus. Qui et fuit sacerdos et predicator et bonus cantor et supprior pluries in diverssis conventibus ex eo quod fuit bone converssationis et laudabilis, et intus et extra utilis et fructuosus in questis quas faciebat pro conventibus ubi conventualis erat, et gratiosus quam plurimum inter mangnates |86/120| nostre terre. Qui migravit ad Dominum Rome apud Sanctam Mariam super Minervam, vicarius prioris in Sancto Systo existens, s(cilicet) in die sancti Bernardi abatis [abeatis scr.?] sub annis Domini M°ccc°xl° tertio.

■ MOPH XX, 379a (1305-1332).

136. Frater Tadeus de Montepoliciano, de maioribus terre sue traxit originem. Hic infatulus anno xiij° sue etatis nostrum ordinem est ingressus. Qui in scientia profecit, effectus bonus clericus et pulcer predicator; qui fuit lector narniensis et romanus. Et  ex sua industria naturali mirabiliter fuit bonus mechanicus. Vixit autem in ordine annis xxxvj. Cui Dominus notum fecit finem suum per infirmitatem longevam, quam tulit in patientia, et susceptis sacramentis salutis migravit ad Dominum in festo sancte Prisce [= 18.I], habens exequias funerales honorabiles de sibi apropriatis sub M°ccc°xliiij°.

■ Fra Bartolomeo di Tebaldo da Orvieto (inizio '400) interviene, con segno di richiamo dopo "industria naturali" aggiunge al marg. sup. di p. 86 quanto qui in corsivo, e rielabora di conseguenza la proposizione:
«Et ex sua industria naturali scripsit multa manu propria. Et multum in suis predicationibus sequebatur scientiam sancti Thome. Abbreviavit et reduxit ad formam  modernam sermones de tempore et de festis domini Tusculani, et sunt in libraria nostri conventus urbevetani; mirabiliter fuit bonus mechanicus».
Più minuzio commento in La continuazione...

MOPH XX, 207/26 (1318). SOPMÆ IV, 289-90.