| ⌂ |
Cronica conventus Sancti Dominici
■ pars I:
acta et gesta conventus, ff. 1r-39v (1406-1678 ca.) |
||
|
|
|
||
| ⌂ |
Cronica conventus Sancti Dominici
■ pars I:
acta et gesta conventus, ff. 1r-39v (1406-1678 ca.) |
||
|
|
|
||
Cronica conventus Sancti Dominici de Fesulis, |f. 0v|[1] Quatuor hec continentur in hoc volumine videlicet:
Primo acta et gesta conventus Sancti Dominici de Fesulis, a folio 1° et inde ad 48.
Secundo priores qui in hoc conventu erunt pro tempore, a folio 49 et inde ad 96.
Tertio fratres recepti ad habitum et professionem, a folio 97 et inde ad 144.
Quarto fratres huius conventus defuncti et mortui, a folio 145 et inde in finem.
Et ideo vocatur chronica quadripartita[2].
|f. 1r| Cronica conventus Sancti Dominici de Fesulis ordinis Predicatorum
In nomine Sanctissime Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus sancti, et in nomine domini nostri Iesu Christi et beatissime Virginis Marie matris eius et beati Dominici patris nostri et omnium sanctorum et sanctarum Dei, amen.
Notum sit et pateat omnibus qualiter anno Domini 1516, de mense novembris, venerabilis pater frater Cherubinus Nicolai de Florentia ordinis Predicatorum, prior tunc conventus Sancti Dominici de Fesulis eiusdem ordinis, iussit mihi fratri Ioanni Marie ser Leonardi de Tolosanis, tunc suppriori eiusdem conventus, ut reformarem et denuo scripto mandarem cronicam conventus eiusdem, sicut ordinatum fuerat in precedenti capitulo provinciali Congregationis Sancti Marci de Florentia celebrato Pisis in conventu Sancte Chaterine Martiris: ut scilicet reformarentur cronice defectuose et destructe conventuum eiusdem Congregationis. Sed quoniam in cronica veteri huius conventus multa deficiunt, et pauca que in ea scripta sunt confuse ibi posita sunt, ideo ad plenum non est possibile ipsam reformare. Quapropter in ordinem congruum reducam non omnia sed quedam que ex dicta veteri cronica et ex fide dignorum relatione, et ex eis que vidi et novi dum habitavi in dicto conventu per aliquos annos precedentes, colligere potero.
Fideli igitur narratione distinguam volumen hoc in quatuor partes: in prima describentur acta et gesta conventus principalia et notabilia; in secunda priores qui in hoc conventu erunt pro tempore; in tertia fratres recepti ad habitum et professionem; in quarta vero fratres huius conventus defuncti et mortui.
Primo igitur a fundatione conventus summemus [sic] initium.
Hic inferius scribentur acta et gesta conventus precipua.
Primus fundator huius conventus fuit venerandus pater frater Ioannes Dominici de Florentia ordinis Predicatorum, eximius predicator et doctor; qui propter eius eminentem scientiam et prudentiam ac vite sanctitatem, a papa Gregorio 12 promotus est in archiepiscopum ragusinum, et demum in cardinalem tituli Sancti Sixti.
Hic fuit primus reformator conventuum ordinis Predicatorum in Italia, ut infra patebit in obitu suo, et pro tali reformatione - relicto conventu Sancte Marie Novelle qui iam ad relaxationem tendebat - cepit edificare hunc conventum ad quorumdam civium florentinorum petitionem in hunc modum. Nam dominus frater Iacobus de Altovitis de Florentia ordinis fratrum Predicatorum, sacre thelogie professor et episcopus fesulanus, de consilio pariter et assensu canonicorum sue cathedralis ecclesie, anno Domini 1405, die 9 novembris, in festo scilicet beati Theodori Martiris, recipiente fratre Ioanne Dominici predicto, oraculo vive vocis concessit(?) ordini fratrum Predicatorum pro conventu edificando portionem vinee site in populo abbatie Sancti Bartholomei ordinis canonicorum regularium[3], cum pactis et obligationibus que demum in publico instrumento per manus notarii - ut infra patebit - notata sunt.
|f. 1v| Anno vero eodem, qui fuit secundum consuetudinem romane curie annus Domini 1406, prima die mensis martii, in festo scilicet beati Albini episcopi et confessoris, in predicto loco cepit in nomine Domini et sub vocabulo Sancti Dominici edificari conventus ex elemosinis civium fiorentinorum; et in die dicti beati Dominici confessoris et institutoris ordinis fratrum Predicatorum, erecto altare infra portam conventus. Inde dominus episcopus qui supra, solemniter ibi primam missam cantavit largitusque est omnibus visitantibus dictum altare sive cappellam quolibet die indulgentiam 40 dierum, perpetuis temporibus duraturam. Hec cappella postmodum in edificatione conventus destructa est.
Et primi quidem fratres qui fuerunt vocati a fratre Ioanne Dominici de conventu cortonensi ordinis Predicatorum pro conventu fesulano predicto, fuerunt hi, videlicet:
frater Bartolomeus de Monte Rappoli;
frater Antonius ser Nicolai de Florentia, postea archiepiscopus florentinus, deinde a papa Adriano canonizatus;
frater Ioannes Masii de Florentia et
frater Angelus de Fabriano, qui venerunt ad locum dictum in festo Pentecostes predicti anni [= 30.V.1406].
Et quoniam nondum locus idoneus erat ad habitandum, ideo predicti fratres habitaverunt in eremitorio Sancti Hieronimi[3b] per aliquas hebdomadas. Deinde manserunt in abbatia fesulana Sancti Bartholomei usque ad festum Nativitatis beate Marie semper virginis [= 8.IX.1406], et tunc primo ceperunt inhabitare dictum conventum Sancti Dominici in loco infirmarie de die continue; et in festo beati Michaelis Archangeli de mense septembris [= 29.IX.1406], cuilibet fratri singulari cella data est; et in domo infirmarie habitaverunt tam de die quam de nocte sub observantia regolari viventes.
Supervenerunt postea alii fratres vocati a predicto fratre Ioanne Dominici, scilicet:
frater Petrus Antonii de Florentia;
frater Franciscus Cerbionchi[4] de Florentia;
frater Antonius de Cordic(?) et
frater Antonius conversus de Florentia;
et quidam alii, ita ut numero essent 14, cum duobus famulis.
Eorum autem primus prior fuit frater Marcus de Venetiis. Et in primo capitulo generali seguenti fuit acceptatus locus ab omnibus pro conventu ordinis, habita tamen prius licentia edificandi a sede apostolica.
Eodem anno Domini 1406, die 20 mensis novembris, idem reverendus pater episcopus fesulanus - de quo supra dictum est - iussit ser Ioanni * * * notario curie sue, coram testibus, videlicet Ioanne * * * et Silvestro * * * famulis suis, ut de predicta concessione portionis vinee pro edificando conventu, presente, consentiente et acceptante iam dicto fratre Ioanne Dominici, conficeret instrumentum cum his conditionibus et pactis, videlicet:
Primo concessit
spatium brachiorum 125 per quadrum, sicut iam edificium inceptum occupando signaverat.Secundo quod fratres possent extra muros in vinea episcopali tenere, pro conservatione sui conventus contra inundantiam aque et ad vitandam humiditatem, foveam muratam vel non muratam, coopertam vel discoopertam, latitudinis duorum brachiorum, longitutudinis vero iuxta longitudinem sui conventus ex duabus partibus confinantibus cum dicta vel in dicta vinea; et ipsam foveam reficere totiens quotiens iudicaverint oportunum. Et si per episcopum futurum, aut vicarium suum vel quemcumque alium de consensu dictorum episcopi |f. 2r| vel vicarii, a conservatione vel reparatione prefate fovee fratres impedirentur, tunc et in eo casu premissum spatium duorum brachiorum cum uno brachio adiuncto, id est spatium trium brachiorum vinee prenominate iuxta edificium dicti conventus in longitudine ducentorum quinquaginta brachiorum libere donavit fratribus et dicto conventui.
Tertio quod in dicto loco debeant habitare perpetuo ad minus tres fratres ordinis Predicatorum, ex quibus saltem duo sint clerici, quorum unus sit sacerdos. In casu vero quod dictus numerus fratrum continue duobus mensibus, cessante pestilentie morbo vique spiritualis vel temporalis potentie, contra fratrum assensum non resideret ibidem, omni fraude semota voluit dictus dominus episcopus - sicque assensit antedictus frater Iohannes Dominici, qui tunc erat magistri ordinis commissarius - quod dicta fabrica ad episcopum fesulanum qui tunc erit simpliciter devolvatur, ita quod ordo Predicatorum nil iuris habeat in dicto conventu.
Eodem anno 1406, predictus venerabilis frater Iohannes Dominici missus est orator a dominatione florentina ad dominum papam Gregorium 12, qui - mortuo Innocentio 7 - creatus fuerat summus pontifex, et ab ipso Gregorio pontifice detentus fuit et occupatus in negociis ecclesie, ac tandem ad cardinalatum assumptus.
Permanserunt nihilominus in dicto conventu incoato fratres circiter 16, quorum primus prior - ut dictum est supra - fuit frater Marchus de Venetiis; et post eum frater Antonius de Cruce de Mediolano, cuius prioratus tempore - scilicet anno Domini 1409 - augmentatum est scisma in ecclesia Dei. Nam cum usque ad illud tempus duo tenerent locum papatus, scilicet Gregorius 12 predictus et Benedictus 13, facto concilio sive conciliabulo Pisis per cardinales predictorum pontificum Gregorii et Benedicti, qui recesserunt ab eis pro maiori parte, creatus est tertius summus pontifex et vocatus est Alexander 5, qui prius dicebatur magister Petrus de Candia ordinis Minorum, unus ex cardinalibus Gregorii. Et quia civitas florentina obedientiam prestabat dicto pontifici Alexandro 5, fratres tamen ipsius conventus persisterunt firmiter in fide et obedientia predicti Gregorii 12 tamquam veri et legiptimi pastoris. Magister ordinis qui tunc erat, scilicet magister Thomas de Firmo, cum vellet predictos fratres cogere ut adhererent predicto Alexandro 5, propter quod etiam captivum duxit Florentiam priorem ipsius conventus fesulani, licet postea dimicteret. Ne participes fierent coinquinationi scismatis, omnes simul fratres - nullo excepto - de nocte locum dimiserunt occulte recedentes ne impediretur iter eorum, et omnes cum suo priore perrexerunt Fulgineum; et dominus civitatis dictus Golinus Petrincius et episcopus eiusdem civitatis, scilicet dominus Fredericus ordinis Predicatorum, qui perseverabant in fide et obedientia dicti Gregorii, dederunt eis conventum fulginatem ipsius ordinis, ubi per plures annos permaserunt, viventes secundum vitam regularem. Sed postmodum superveniente peste, mortuo priore predicto et aliis pluribus, defecit vita regularis et observantialis in predicto conventu fulginate.
Dictus autem conventus
fesulanus derelictus a predictis fratribus ex causa assignata, habitari cepit per aliquos fratres Sancte Marie Novelle. Sed post modicum tempus, ab eis etiam derelictus est. Propter quod quia non fuerunt servate conditiones et pacta que fuerunt stipulata in collatione dicti loci ab episcopo fesulano, ut superius apparet, ipse episcopus fesulanus accepit dictum locum tamquam pertinentem ad ius ecclesie sue.Veruntamen predictus frater Ioannes Dominici, existens in curia Gregorii pape, ab eo impetraverat concessionem dicti loci seu vinee, ubi edificatus est conventus simpliciter |f. 2v| et absolute, ita quod esset libere ordinis et nullum ius ibi haberet episcopus fesulanus, etiam non observatis conditionibus stipulatis superius positis; et hec constabant per bullam plumbeam. Sed quia dicta bulla ammissa[sic] erat, unde eam fratres ostendere non valebant episcopo, locum sive conventum recuperare non poterant de manibus episcopi. Tandem Dei gratia, et reddita unione ecclesie sancte Dei, creato in papam in concilio constantiensi Martino 5, renuntiante Gregorio 12, et Ioanne 23 successore predicti Alexandri 5 deposito pro inducenda unitate, et Benedicto 13 prefato propter pertinaciam suam omni iure papatus privato, magister ordinis qui tunc erat, videlicet magister Leonardus de Florentia[5], voluit et ordinavit quod resummeretur[sic] dictus conventus fesulanus per fratres observantie. Et ut locus libere redderetur ordini ab episcopo fesulano, oportuit sibi hoc poscenti tradere unum par paramentorum valoris centum florenorum vel circa; que pecunia soluta fuit de portione hereditatis paterne que pervenerat ad ordinem intuitu fratris Antonii ser Nicolai de Florentia fratris dicti conventus, cuius pater illo tempore decessit. Sicque reassumptus est dictus conventus ab ordine in vita regulari.
Ex ordinatione igitur prefati magistri ordinis, scilicet magistri Leonardi, missi sunt ex conventu cortonensi ad prefatum conventum fesulanum ad reassummendum[sic] et inhabitandum quatuor fratres, scilicet:
frater Petrus Antonii de Florentia, prior factus ibidem,
frater Bartholomeus de Linaris,
frater Nicolaus de Ferraria, tunc noviter professus in conventu cortonensi ubi et receptus fuerat,
frater Iacobus conversus de Florentia,
existente tunc vicario generali conventuum Observantie qui erant in Italia venerabili patre fratre Thomma de Regno, ex ordinatione et impositione prefati magistri ordinis Predicatorum.
Postquam reassumptus est conventus fesulanus, anno Domini millesimo quadringentesimo decimo octavo defunctus est Florentie quidam civis mercator nomine Barnabas de Alleis, qui in suo ultimo testamento legavit dicto conventui fesulano sex milia florenorum pro constructione edificiorum et aliis necessariis conventus; et solutio facta est conventui ab heredibus - ut dicitur a quibusdam - quasi pro dimidia parte. Ex qua soluta pecunia, completum est edificium ecclesie quod prius fuerat incoatum; et factus est chorus et dormitorium cum 20 cellis, sub quo factum est capitulum, refectorium, infirmaria, et sub ea coquina. Que infirmaria et coquina postmodum sunt destructa et alia reedificata, ut patebit inferius. Tunc etiam facta sunt paramenta, videlicet casula cum dalmatica et tunicella ex serico velluto albo floribus figurato, ac etiam pallium altaris maioris cum insigniis domus Alleorum, existente tunc priore fratre Petro Antonii de Florentia.
Ex dicta hereditate beredes predicti testatoris fecerunt primum claustrum cum columnis lapideis, non rotundis sed ex octo angulis simpliciter sculptis; et expenderunt in dicto claustro florenos ducentos. Et erat prius claustrum quadratum; sed propter duas cappellas in ecclesia postmodum edificatas, diminutum est ex parte ecclesie dictum claustrum.
|f. 3r| Anno Domini millesimo quadringentesimo * * * edificata est quedam pars muri ab ostio conventus usque ad angulum versus vicum publicum et modicum plus ex elemosinis precipue de bonis cuiusdam mulieris defuncte. Factum est etiam edificium latrinarum de parte hereditatis paterne fratris Antonii ser Nicolai de Florentia, existente tunc priore ipsius conventus predicto fratre Antonio, qui et postea fuit archiepiscopus florentinus.
Anno millesimo quadringentesimo * * * facta sunt armaria sacristie que ibi sunt, et mense refectorii cum sedilibus, ac etiam sedilia capituli, existente priore fratre Petro Antonii de Florentia et postea fratre Hieronimo de Perusio.
Anno Domini millesimo quadringentesimo * * * facta est altera pars muri conventus vel ortus versus Florentiam, ab angulo qui est in facie conventus usque ad extremum orti quem tunc habebat conventus per longum, de portione hereditatis Iacobi de Corbiҫis que pervenerat ad conventum existente priore fratre Petro Antonii de Florentia.
Anno Domini 1434 emerunt fratres a domino episcopo fesulano residuum vinee, quantum scilicet tenebat latitudo conventus ab angulo ecclesie versus Fesulas usque ad angulum versus Florentiam et non plus, pretio florenorum 90, de bonis fratris Marci de Florentia, habita prius licentia a sede apostolica - ut patet ex bulla -, existente tunc priore fratre Hieronimo de Perusio. Et hoc fuit factum ad ortum ampliandum non ad possessiones introducendas.
Anno Domini 1435, die 19 iunii, assumpta est per fratres Sancti Dominici de Fesulis ecclesia Sancti Georgii, posita Florentie ultra Arnum in montis declivio, ex concessione sedis apostolice videlicet Eugenii pape 4, et unita est conventui fesulano. Sed postmodum eodem anno, de mense ianuarii proxime sequenti, circa finem mensis facta est translatio seu permutatio dicte ecclesie Sancti Georgii in ecclesiam Sancti Marci, que est Florentie versus portam Sancti Galli iuxta conventum Annuntiate ordinis Servorum, ut videlicet fratres ordinis Predicatorum habitantes in ecclesia dicta Sancti Georgii transferrent se et habitarent in conventu Sancti Marci predicti, et monachi ordinis Silvestrinorum de Monte Fano originem trahentes, qui in eodem conventu Sancti Marci habitaverant, irent ad habitandum in ecclesia dicta Sancti Georgii, translatis possessionibus ecclesie Sancti Marci ad ecclesiam Sancti Georgii, excepto quodam campo contiguo orto Sancti Marci pro orto ampliando et quibusdam domunculis que sunt iuxta dictam ecclesiam, quas postea fratres destruxerunt et ortum ampliaverunt, paramentis tamen et aliis pertinentibus ad ornatum ecclesie dimissis ipsi ecclesie Sancti Marci et fratribus Predicatoribus ibi translatis. Et hec translatio facta fuit per dominum Eugenium 4, qui tunc Florentie residebat, ut patet per bullam concessam. Et hoc principaliter procurantibus magnificis viris Cosma et Laurentio, germanis fratribus et filiis Ioannis de Medicis. Et unita est predicta ecclesia Sancti Marci cum ipso conventu Sancti Dominici de Fesulis, ut sub uno priore uterque locus gubernaretur, ut patet in bulla. Et hoc factum est existente tunc priore fratre Cypriano de Florentia et vicario generali conventuum regularium fratre Antonio ser Nicolai de Florentia. Hec unio utriusque conventus duravit per decem annos, ut infra patebit.
Eodem anno Domini 1435 consecrata est ecclesia cum claustro Sancti Dominici de Fesulis, per episcopum recanatensem dominum Thomam Baruti de Venetiis ordinis Predicatorum; et etiam |f. 3v| tria altaria in dicta ecclesia, scilicet altare maius sub titulo Sancti Dominici et Sancti Barnabe apostoli, et altare extra chorum a dextris sub titulo Annuntiate; et aliud altare similiter extra chorum a sinistris, in cuius tabula est incoronatio beate Marte Virginis cum multis angelis et sanctis, coadiuvante ad hoc domino Iuliano de Aragonia archiepiscopo eiusdem ordinis. Et hec consecratio ecclesie facta est ultima dominica octobris in predicto anno. Sed authoritate apostolica translatum est festum Consecrationis dicte ecclesie in precedentem dominicam, ita ut ultima dominica octobris sit octava Consecrationis. Tabule autem altarium, tam maioris quam minorum, omnes depicte sunt manu fratris Iohannis Petri de Mugello, filii dicti conventus, per plures annos antequam consecrata esset ecclesia predicta. Prenominata altaria postea mutata sunt et iterum consecrata, ut infra patebit.
Predicti itaque conventus, scilicet Sancti Dominici de Fesulis et Sancti Marci de Florentia, uniti fuerunt et gubernati per unum eundemque priorem ab anno Domini 1435 usque ad annum Domini 1445, et tunc divisi et distincti fuerunt per bullam papalem tempore prioratus fratris Iuliani Philippi de Lapaccinis de Florentia. Et causa divisionis hec fuit: considerantes enim fratres quod difficillimum esset et quasi impossibile ut unus et idem prior satisfaceret duobus locis predictis, et quia multa inconvenientia inde sequerentur si talis unio permaneret, de comuni concordia fratrum tunc habitantium dictas domos - exceptis tantum duobus qui ad hoc assensum dare nolebant -, habito insuper consensu vicarii generalis reliquorum conventuum reformatorum in Italia citra Alpes - qui tunc erat predictus frater Antonius ser Nicolai de Florentia -, procuraverunt dictam divisionem et separationem, ut videlicet unaqueque domus haberet proprium priorem et esset uterque conventus pro se. Et hac de causa miserunt priorem suum predictum fratrem Iulianum ad curiam romanam, ubi tunc erat pontifex; qui Romam accessit et infra paucos dies rediit cum bulla separationis predicte. Et per supradictum vicarium generalem, in quolibet conventu separato fuerunt assignati proprii fratres conventuales qui possent sibi priorem eligere.
Conventus igitur fesulanus elegit et optinuit priorem fratrem Benedictum Petri de Mugello - germanum predicti fratris Iohannis optimi pictoris -, qui erat optimus scriptor, et scripsit multos libros notatos pro cantu tam in conventu Sancti Marci quam in conventu fesulano. Conventus vero Sancti Marci elegit et obtinuit priorem fratrem Nicolaum Ioannis de Carminiano. Et sic unusquisque conventus cepit agere negocia propria sub cura proprii prioris.
Verum adhuc aliquo tempore, ad vitandum scandalum secularium, questus panum fiebant sub uno titulo scilicet Sancti Dominici ut prius consuetum erat tempore unionis, et inde dividebantur panes secundum numerum fratrum habitantium predictos conventus. Inde vero, elapso aliquo tempore, existente priore in conventu fesulano dicto fratre Benedicto et in conventu Sancti Marci priore fratre Baptista de Reate, diviserunt titulos questuum: nam fratres fesulani querebant sub nomine Sancti Dominici et fratres conventus Sancti Marci sub titulo eiusdem Sancti Marci. Verumtamen fratres fesulani descendentes Florentiam pro suis necessitatibus charitative ad commedendum et bibendum, dormiendum et infirmos curandum, in dicto conventu Sancti Marci usque in hodiernum diem sunt recepti ad conservandam unitatem et pacem.
→ |f. 4r| De quibusdam...
[1] folio 0r originariamente in bianco; vi è stata poi incollata al centro una piccola carta coeva, con iscrizione di mano diversa da quella che avvia la cronaca, ma antica, e verosimilmente coeva all'anno menzionato:
Barnaba de Alleis
anno Domini 1418 tempore Martini pape V
die 25 mensis ianuarii
cepit hedifichare conventum fesulanum Sancti Dominici
Cf. Orlandi, S. Antonino II, 93-104: lungo documento del 25.I.1418 (= 1419 del computo moderno), da tardiva trasmissione: Arch. di Stato di Firenze, Corporaz. relig. soppr. 102 n° 90: Libro di ricordanze bianco segnato A (1556-1763). E.P., Libri di ricordanze di Santa Maria Novella in Firenze (xiv-xv sec.), MD 26 (1995) 363-64. Cipriani, La chiesa e il convento 33 ss, 291a.
[2] Premessa scritta dalla medesima mano che avvia la cronaca; il resto della carta in bianco. Nota varianti grafologiche: la medesima mano qui scrive chronica, e avvia poi col titolo inaspirato Cronica conventus... Così come Ioannes si alterna con Iohannes.
[3] Oggi detta "Badia Fiesolana", via dei Roccettini 9, sede principale dell'"European University Institute". Note dal dépliant della Badia: «Dall'alto medioevo fino al 1028 fu la cattedrale di Fiesole dedicata ai SS. Pietro e Romolo. Intorno a quell'anno, i Camaldolesi la ricostruirono insieme col monastero, dedicandola a S. Bartolomeo. A quest'ordine subentrò (sec. XIII) quello dei Benedettini cassinesi, che tennero la Badia fino al 1439, anno in cui passò ai Canonici regolari agostiniani, detti lateranensi, della congregazione di S. Ferdinando di Lucca, i quali ebbero anche l'appellativo di Roccettini per l'abituale uso del rocchetto. A partire dal 1456, particolarmente per munificienza di Cosimo il Vecchio e secondo sue direttive e suo diretto intervento nel progetto, si cominciò a ricostruire la Badia, assai più ampia».
[3b] Oggi chiesa e monastero San Girolamo (suore irlandesi?), in Via Vecchia Fiesolana, a monte di Villa Medici. Un portale è a poche decine di metri da piazza Mino da Fiesole, principale piazza attuale di Fiesole.
→ https://www.google.it/maps/@43.8058902,11.2876414,108a,35y,57.51h,45.01t/data=!3m1!1e3
[4] Cr SMN n° 634: «frater Franciscus ser Biondi, quondam sotius et comes continuus domini Iohannis Dominici cordinalis...» († 29.III.1448, episcopus iustinopolitanus).
[5] Fra Leonardo di Stagio dei Dati da Firenze OP, maestro generale dell'ordine domenicano dal 1414, † Firenze 16.III.1425. Cf. Orlandi, "Necrologio" I, 151-52; II, 134-166.