precedente successiva

BNF, Conv. soppr. D 1.937, ff. 373r-405r, de sanctis non solempnibus

Incipiunt sermones de sanctis non solempnibus secundum ordinem nostrum per alphabetum editi a fratre Remigio Florentino ordinis Predicatorum (f. 373ra).

■ Restituisco originale ordine alfabetico della sezione. L'uso dell'alfabeto a scopo d'ordinamento è peculiare interesse di Remigio. Vedi l'Extractio per alphabetum di cod. G 3.465. Nel sermone Litera occidit dice che «in abecedario nostro dicuntur esse 23 litere » (Studio 239 rr. 98-99); e nel De via paradisi dà la lista (cod. C 4.940, f. 227r-v, mg., mano B): a  b  c  d  e  f  g  h  i  k  1  m  n  o  p  q  r  s  t  u  x  y  ç.

In questa sezione confluiscono santi della pietas locale, specie dell'area fiorentina, dedicatari di chiese o di cappelle padronali. Sanctus e beatus non sono ancora distinte figure canoniche del pubblico culto. Le additiones non autentiche alla Legenda aurea del Varazze accolgono molti dei nomi della lista.

Ben cinque sermoni, ad esempio, per a san Ruffillo (ignorato dal Varazze), con invito a tornare alla denominazione liturgica san Rufo! Difficile renderne ragione senza evocare l'antica e distrutta chiesa San Ruffillo (cf. RD Tuscia), nel retro del palazzo vescovile, P.zzetta dell'Olio: E. Barletti, Il palazzo arcivescovile di Firenze, Firenze 1989, 44, 53. MD 11 (1980) 189.

F = calendario della diocesi fiorentina, stadio 1393: R.C. Trexler, Synodal law in Florence and Fiesole 1306-1510, Città del Vat. (Studi e Testi 268) 1971, 330-31.

OP = giorno della celebrazione secondo calendario liturgico di Ordinarium OP (sec. XIII2)

de ff. festa note

s . Alexandro

373r 3.V
s. Alexio 373r 17.VII  
s. Antonio 373r 13.VI «Hodie est festum beati Antoni Hispani ordinis fratrum Minorum» (f. 373v mg., B)
s. Appolinare 374r 23.VII  
s. Blasio 374r 3.II «Non est iste Blasius devotus matris Merlini...» (374va)
Corpore Christi 374v   giov. tra l'ottava della Trinità, 1304 ss (OP); festa aggiunta in F
b. Donato 376r 7.VIII «ad sequelam beati Donati presulis ecclesie aretine» (376ra)
s. Egidio 377r 1.IX  
b. Eligio 378r    
b. Elisabeth 378v 19.XI intendi d'Ungheria
b. Florentio 380v
b. Fridiano 380v   «per aquam fluminis scilicet Hausarith et Arni et Tyberis et alterius fluminis  lucani» (381ra)
s. Gallo 381r
s. Germano 381v 31.VII  
b. Hylario 381v 13.I
b. Iacobo Interciso 382r   ex regione Persarum et civitate Elape, 27.XI (Varazze)
s. Iusto 383r «nota quod non de facili deficerent propria themata ad predicandum semper nova de beato Iusto quia hoc nomen iustus frequentissime reperitur in scriptura» (384ra)
s. Ignatio 384r 1.II  
b. Lamberto 384v 17.IX dopo Lamberto viene erroneamente avviato de b. Rophillo; la nota «Ponatur infra in loco suo» (385ra, mg. s.) rimette il sermone sotto la lettera R.
b. Leone 385r 28.VI «Beatus autem Leo oriundus de Tuscia et paapa» (385v mg, B)
ss. Machabeis 385v «Unde licet ecclesia occidentalis non faciat festum de sanctis veteri testamenti..., tamen de istis octo martiribus, licet fuerunt ante Christi adventum, facit tamen festum de eis propter virilissimum animum» (386ra). «Utrum autem ista [= la madre dei maccabei] fuerit vocata Felicitas non exprimitur in libro Machabeorum...» (386vb).
s. Mamma 388v  

=? sanctus Mammas martyr, Cesarea di Cappadocia, legenda dal forte fascino mitologico: «Bibliotheca Sanctorum»VIII, 592-612. Distinguere da s. Menna martyr, memoria 11.XI (OP)

b. Martha 389r 27.VII
b. Miníate 389v 25.X(F) declinazione Minías -tis. «Nos facimus hodie festum de beato Miniate qui martiriçatus fuit in monte posito iuxta Florentiam, que dicitur quedam Ierusalem in provincia ista» (389vb).
b. Marcello 390r 16.I
b. Ottaviano 390r    
b. Pancratio 390v 12.V «Licet ergo sanctus de quo agimus festum secundum veritatem vocetur Pancratius, tamen secundum multitudinem hominum vulgarium huius terrre vocatur Brancaçius; unde et branchiam in vexillo huius populi immiserunt» (391ra).
s. Pelagia 391v    
Quatuor Coronatis 391v 8.XI(F) Severo, Severiano, Carpoforo e Vittorino. «Quatuor dicitur quasi qua tueor, quasi ex omni parte sit tutus...; homo beatus est sicut tetragonus sine vituperio et homo discretus qui consueto vulgari dicit "Io non dico quatro s'io non òe in sacco", quasi in quatuor consistat complementum rei» (392r mg. d, B).
b. Remigio 392r 1.X «Ipse namque secundum nomen suum remex Dei fuit..., archiepiscopus ecclesie remensis extitit» (392va); «vir philosophicus fuit et doctor theologie» (393ra). Induite novum hominem
b. Rophillo 394v 27.VIII «Pueri a principio consueverunt nominari nominibus diminutis et mutilatis, puta Iacopellus et Rossellus, sed quando iam facti sunt magni et in etate completa nominantur nominibus integris, puta Iacobus et Rossus. Illi vero qui sunt in paradiso maximi sunt omnes et amplius crescere non possunt, unde bene est tempus ut beatus Rophillus vocetur Ruphus» (394vb).
b. Reparata 396r 8.X(F) «tertio quod fuit parata idest apparekiata vel acconcia» (397v mg s., B). Paratum est cor meum
s. Salvatore 397v 9.XI(F) «Istud festum sancti Salvatoris est festum non hominis parvi, ut Petri vel Iohannis, sed est festum veri hominis et veri Dei scilicet domini nostri Iesu Christi qui est sanctus sanctificans omnes sanctos et salvator a quo omnes salvantur» (398vb). San Salvatore al Vescovo, incorporata nel palazzo vescovile, antico frontale su P.zza dell'Olio.
Sanguine Christi 399r   «duo de quibus agitur memoria hodierna die, scilicet de crucifixione Christi de qua agitur memoria generaliter in tota ecclesia, et de ostensione sanguinis eius miraculose coagulati de quo agitur memoria specialiter in ista civitate et in hac ecclesia Sancti Ambrosii» (399ra). = chiesa fiorentina Sant'Ambrogio
b. Siro 400r «Item in Papia prophetat de prosperitate Papie et tribulatione Aquilegie» (400vb).
X milibus virginum 401r   X [=decem] da correggere in XI [= undecim ]? = "undecim milium virginum et martirum" = Sant'Orsala e compagne, 21.X (OP); mentre la celebrazione "X milium martirum" (in Ararat d'Armenia) fu introdotta nel calendario OP nel 1423, grado 9 lezioni, 23.VI (MOPH VIII,180/30-31).
s. çenobio 402r 25.V(F) «Dedit illi sacerdotium gentis sue... [Eccli. 45,8-9]. Verba ista  leguntur in lectione que habetur loco epistole in honore beati çenobii..., quamvis ultimum verbum scilicet circumcinxit etc. itermictatur in lectione ab ecclesia, et loco eius quod dicitur in textu gentis sue dicatur ab ecclesia magnum» (402rb). traslazione 26.I.

precedente successiva