precedente successiva

Convento domenicano di Tivoli

■  1285, e i primi secoli!  ■

   
 

1

ë

2

Firenze settembre 1330

Capitolo provinciale Firenze 1330, convocato per la festa dell'Esaltazione della Santa Croce, 14 settembre (MOPH XX, 251/5-6): «curam conventus Tiburtini committimus fr. Paulo Gherardelli, quem predicatorem cum gratiis lectoris actu legentis eidem conventui deputamus» (ibid., 253/13-14). «Assignamus lectores:... in conventu Tiburtino fr. Nerium Francisci de Urbeveteri» (ibid., 254/1-2). «Assignamus baccellarios:... in conventu Anagnino fr. Symonem Tiburtinum» (ibid., 254/9.21-22).

■ 1) fra Simone da Tivoli OP: MOPH XX, 397a (1330-1339). Priore del convento perugino in agosto 1334: Arch. di Stato di Perugia, Corporaz. relig. soppr., San Domenico, Perg. n° 28 (Perugia 25.VI.1317): del documento 25.VI.1317 circa indulgenza se ne fa copia autenticata il 27 agosto 1334, presenti i testi «fr. Symone priore Tiburtino, fr. Deodate Putii suppriore Perusino, fr. Anibaldo, fr. Petro Angeli, fr. Nicolao Censoli et fr. Dominico de Tibure et fr. Iohanne Lelli de Perusio».

2) fra Simone da Tivoli OP: vedi sotto alle date 4.VI.1474, 28.VIII.1479 (fratri Simoni Egidii de Tybure).

Orvieto settembre 1331

Capitolo provinciale Orvieto 1331, convocato per la festa della Natività della beata Vergine, 8 settembre (MOPH XX, 255/3-4), sezione assegnazione dei lettori (= insegnanti): «in conventu Tyburtino fratrem Gentilem de Urbeveteri» (ibid., 259/3, 20). Sezione studio di filosofia: «Item in conventu Pratensi ubi leget fr. Symoncellus de Tybure, cui assignamus studentes...» (ibid., 261/18). Sezione assegnazioni: «Ad conventum Tyburtinum ibunt fratres Alexander Urbevetanus, Nycolaus de Terracena, Paulus de Astallis et Benedictus conversus Pratensis» (ibid., 265/12-13.28). «Facimus visitatores:... item fr. Grannum Lucanum qui visitabit conventus Viterbiensem,... Tyburtinum» (ibid., 265/19.26-28).

fr. Symoncellus de Tybure: nell'indice MOPH XX, 397a (1331) unico ricorso è quello qui citato (ibid., 261/18). Ipotesi: che questo fra Simoncello da Tivoli non sia medesima persona che fra Simone da Tivoli OP dell'item precedente? MOPH XX, 397a (1330-1339).

Roma settembre 1332

Capitolo provinciale Roma 1332, convocato per la festa di san Michele Arcangelo, 29 settembre (MOPH XX, 268/28-29): «Istes sunt absolutiones: Absolvimus priores Serazanensem,... Tyburtinum et Terracenensem. Volumus autem quod priores absoluti isto anno in eisdem conventibus ad eadem officia nullatenus asssumantur» (ibid., XX, 270/28-32). «Curam conventus Tyburtini committimus fr. Guilielmo de Sarezana» (ibid., 271/2-3). «Assignamus lectores:... in conventu Tyburtino fr. Angelum de Aretio» (ibid., 271/10.26). «Ad conventum Tyburtinum ibunt fratres Iacobus de Placentia, Masseus de Narnia, Iacobus de Castello Anagninus, Matheus de Tybure et Stephanus conversus Anagninus» (ibid., 277/1-3).

Prato settembre 1338

Capitolo provinciale Prato 1338, convocato per la festa della Natività della beata Vergine, 8 settembre (MOPH XX, 293/5-6): «Assignamus lectores:... in conventu Tiburtino fr. Paulum Nigrum Eugubinum» (ibid., 295/15). «Assignamus predicatores:...  in conventu Tiburtino fr. Masseum de Narnia» (ibid., 301/4.10). «Ad conventum Tiburtinum ibunt fratres Fidantia de Tuderto, Litardus de Tuscanella, Petrus de Tibure et Nicolutius Romanus conversi» (ibid., 302/12-13).

Arezzo settembre 1339

Capitolo provinciale Arezzo 1339, convocato per la festa della Natività della beata Vergine, 8 settembre (MOPH XX, 304/31-32). «Assignamus lectores:... in conventu Tiburtino fr. Iohannem de Columpna» (ibid., 308/3.19-20). «In conventu Anagnino ubi leget fr. Nicolaus Beneemcasa, cui assignamus studentes fratres Nicholucium Tiburtinum, Bertholameum de Verolis,...» (ibid., 313/14-15). «Assignamus predicatores:...  in conventu Tiburtino fr. Matheum de Reate» (ibid., 313/21.26-27).

 fr. Iohannes de Columna (de Gallicano) Romanus OP (1298-1343): Th. Kaeppeli, Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi, Romae 1970-80, I, pp. 399-400; Th. Kaeppeli († 1984) - E. Panella, Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi, vol. IV, Roma 1993, p. 147.

Avignone 19 aprile 1340: testamento del cardinale Matteo Orsini da Roma OP; controversia tra i conventi tiburtino e fiorentino circa i libri del fu Angelo da Tivoli OP

Avignone 19.IV.1340, testamento del cardinale Matteo Orsini da Roma OP († Avignone 18.VIII.1340). Tra i suoi lasciti molte donazioni ai domenicani. S. L. FORTEIl card. Matteo Orsini O.P. e il suo testamento, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 37 (1967) 181-262; testamento e successivi codicilli in pp. 228-262.

Dal testamento, Avignone 19.IV.1340: «Item relinquo conventui Tiburtino dicti Ordinis pluviale de diaspero viridi, de quo volo quod faciant planetam; item dalmaticam et tunicellam eiusdem coloris. Item lego dicto conventui Tiburtino omnes libros apud me repertos, qui fuerunt olim Angeli de Tibure, si ad dictum conventum pertinent bona sua, et super hoc videat et determinet capitulum provinciale dicte Romane provincie. Et quia dictus conventus Florentinus habuit aliquos libros de libris dicti fratris Angeli, quod [=? quos] dictus conventus Florentinus asserebat ad se pertinere, et dictus frater Angelus habebat litteram magistri ordinis Predicatorum quod omnes libri sui remanerent conventui Tiburtino, et ego cum essem provincialis [1322-1326] tunc non discussi hoc sed permisi dictum conventum Florentinum recipere libros suos olim, videatur de hoc illud quod est juris per magistrum Ordinis supradicti. Quod si propter defectum meum in hoc facto Romana provincia vel aliquis conventus fratrum Predicatorum esset dampnificatus, volo quod de bonis meis ei integre satisfiat» (p. 237).

■ Per fra Angelo da Tivoli vedi sopra alla date settembre 1311 e suo priorato fiorentino 1318-1319.

Pisa settembre 1340

 Capitolo provinciale Pisa 1340, convocato per la festa della Natività della beata Vergine, 8 settembre (MOPH XX, 318/3-4). «Assignamus lectores:... in conventu Tiburtino fr. Andream de Sancto Quirico» (ibid., 322/4). «Facimus visitatores:... item Bernardum de Fulgineo qui visitabit conventus Viterbiensem,... Tiburtinum» (ibid., 327/9.15-17).

Perugia settembre 1341

Capitolo provinciale Perugia 1341, convocato per la festa della Natività della beata Vergine, 8 settembre (MOPH XX, 329/28-29). «Absolvimus priores Florentinum, Marniensem et Tiburtinum, et volumus et ordinamus quod priores isto anno absoluti in eisdem conventibus non possint eligi isto anno» (ibid., 332/17-19). «Curam conventus Tiburtini committimus fr. Angelo de Valle, quem eidem conventui deputamus» (ibid., 332/21-23). «Assignamus lectores:... in conventu Tiburtino fr. Paulum Bartholomei» (ibid., 333/8).

■ fr. Angelus de Valle Tudertinus: MOPH XX, 367b (1331-1341).

fr. Paulus Bartholomei Senensis: ibid. 390b (1331-1341).

Gubbio 1343

Capitolo provinciale Gubbio 1343: «Absolvimus priores Sarezanum,... Tyburtinum et Anagninum; et volumus et ordinamus quod priores absoluti isto anno in eisdem conventibus non possint eligi isto anno» (MOPH XX, 347/9-13). «Facimus predicatores generales: fratres... Petrum de Tybure» (ibid., 347/22.31).

Orvieto settembre 1344

Capitolo provinciale Orvieto 1344, convocato per la festa della Natività della beata Vergine, 8 settembre (MOPH XX, 348/6-7). «Absolvimus priores... Viterbiensem, Tiburtinum et Terracenensem» (ibid., 353/8-10). «Curam conventus Tiburtini committimus fr. Ugolino de Petralonga» (ibid., 353/15-16). «Assignamus lectores:... in conventu Tyburtino fr. Nicolaum magistri Blanci» (ibid., 354/1). «Assignamus baccellarios:... in conventu Tyburtino fr. Franciscum de Castilione» (ibid., 354/26-27). «Assignamus predicatores cum gratiis lectorum..., in conventu Tyburtino fr. Dominicum Pichini» (ibid., 359/1.9).

■ fr. Dominicus Pichini Viterbiensis: MOPH XX, 372b (1331-1344).

16 maggio 1348: indulgenza a chi visita la chiesa del convento tiburtino

«Indulgentia 40 dierum invisenti ecclesiam Sancte Marie de Gloria concessa ab episcopis tiburtino et anagnino». Carbonetti, Le carte del convento domenicano di Tivoli pp. 98-99.

Tivoli 1367(?)-1380: vescovato tiburtino del domenicano Filippo dei Rufini

Inconciliabili termini cronologici - nella letteratura corrente - dell'episcopato tiburtino di Filippo dei Rufini (da Roma?).

frater Philippus de Rufinis OP, vescovo di Tivoli 1356-1380: Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 166-167 (Tivoli 19.V.1370, 25.VIII.1370).

https://it.wikipedia.org/wiki/Diocesi_di_Isernia-Venafro#Vescovi_di_Isernia:

«Filippo Gezza de Rufinis, O.P. † (dicembre 1362 - 8 novembre 1367 nominato vescovo di Tivoli)».

https://www.diocesitivoli.it/il-vescovo/vescovi-tiburtini:

«42 - Daniele, 1349-56

43 - Filippo card. Gezza de Rufinis, 1356-80

44 - Pietro III Cenci, 1380-89».

A. WALZ, I cardinali domenicani, «Memorie domenicane» 14 (1939) p. 189: «Filippo de' Rufini. D'illustre casato, entrò nell'Ordine nel convento della Minerva della provincia Romana. Celebre per dottrina e predicazione fu promosso al vescovado di Isernia nel 1361, trasferito poi nel 1367 alla sede di Tivoli. Fu da Urbano VI nel 1378 il 18 settembre creato Cardinal prete del titolo di S. Susanna. Morì a Roma il 22 maggio 1386».

Tivoli 9 dicembre 1372

Il tiburtino Bartholomeus Pilliparius, col consenso dei frati del convento San Biagio (priore fr. Nardus, economo fr. Blasiolus), vende al prezzo di 24 fiorini aurei una casa sita in contrada San Paolo, entro la giurisdizione parrocchiale della chiesa San Biagio. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 167-168.

 ■ fr. Nardus =(?) fr. Nardus de castro Guadagnoli, nei docc. successivi.

Tivoli 7 agosto 1374

Il tiburtino Iohannes Paulicti pone fine alla controversia con suo fratello fra Domenico OP della chiesa San Biagio circa beni ereditari, soddisfatto del lodo arbitrale emesso dal domenicano fra Guglielmo maestro in teologia e da altri soci, «iudices constituti capituli generalis Florentie celebrati anno presenti, Ordini<s> supradicti». Tra i testimoni anche il priore fr. Nardus.

Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 168-169. Capitolo generale OP Firenze 1374: MOPH IV, 426-427.

Tivoli 13 febbraio 1375

Il tiburtino Cosmatus Rutilis restitutisce ai frati Petrus Diotagiuta e Blasius, rispettivamente priore e sindaco del convento e chiesa San Biagio in Tivoli, una casa concessagli anni addietro in locazione. In cambio gli vengono corrisposte dai frati 134 libbre di provisini del senato. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo p. 169.

fr. Petrus Diotagiuta = fr. Petrus Dioteajute de Urbe, nell'item successivo.

provisino: nome italianizzato del provinois, denaro emesso dai conti di Champagne a Provins (Francia): tale moneta circolava ovunque in Europa, anche in Italia.

Tivoli 6 agosto 1376

Iacobus Campitelli de Tybure dell'Ordine di Sant'Agostino, esecutore testamentario del tiburtino Meulus Octabiani, assegna al capitolo di San Biagio in Tivoli parte di beni appartenenti al defunto come dote della cappella dedicata a Santa Caterina, fatta costruire nella chiesa San Biagio da Maria madre di Meulus. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo p. 170.

Frati capitolari del convento tiburtino, 6 agosto 1376: «fr. Petrus Dioteajute de Urbe, prior, fr. Blasiolus, fr. Nardus de castro Guadagnoli, fr. Paulus Golia, fr. Thomasius de Urbe Veteri, fr. Iacobus de castro Sancti Gregorii, fr. Nicolaus Bonus, fr. Andreas Ventirie, fr. Paulutius de Tybure, fr. Andreas Angeli quondam Justini»: GROSSI, Il convento di S. Biagio a Tivoli p. 195.

■ I frati del convento di Tivoli qui elencati sono 10. Ma non sono il totale dei frati! Vanno aggiunti i frati chierici non ancora "capitolari", i novizi e i conversi.

Tivoli 31 dicembre 1382

Il tiburtino Sylvester  Macciomei dona al convento domenicano di San Biagio in Tivoli, rappresentato da frater Blaxius priore di tale convento, 500 libbre di provisini del senato per la costruzione d'una cappella da erigere sotto il titolo della Santissima Trinità nella chiesa di Santa Maria de Gloria di detti frati. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 174-175. Cf. GROSSI, Il convento di S. Biagio a Tivoli p. 191 (31.XII.1383).

frater Blaxius priore: da identificare verosimilmente con fr. Blaxius Nicolai Pauli de Tybure (vedi sotto alle date 11.V.1388, 24.VII.1392).

Tivoli 10 agosto 1385: frater Blasiolus priore del convento tiburtino

Cecchus Iohannis Romani, erede del defunto Angelus Valentis arcidiacono della chiesa tiburtina, dona inter vivos al frate Blasiolus, procuratore e priore della chiesa e convento San Biagio in Tivoli, ogni suo diritto su alcune case situate nella contrada Trivio di Tivoli.

Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo p. 175. Si susseguono altri atti e controversie legali (27.I.1386, 1.II.1386, 25.III.1386) circa le suddette case nella contrada Trivio (ibid. pp. 175-177). I domenicani sono rappresentati dal sindaco e procurarore frate Blaxius.

Tivoli 11 maggio 1388: frati capitolari del convento tiburtino

I frati capitolari di San Biagio di Tivoli, «Agustinus de Viterbio prior, Iacobus de Sancto Gregorio, Thomaxius de Urbeveteri, Andreas Angeli quondam Iustini de Tybure, Iacobellus de Casacorbula, Iacobutius de castro Palomarie, Blaxiutius de Amatis de Tybure, Philippus de Tybure», nominano Blaxius Nicolai de Tybure e Lucas Çonçi, frati del medesimo convento, procuratori per la vendita d'una vigna con ulivi sita nel territorio di Tivoli, località Carciano. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo p. 178. GROSSI, Il convento di S. Biagio a Tivoli p. 196.

Blaxiutius: intrigata latinizzazione di Biasuccio della loro lingua parlata?

Tivoli 24 luglio 1392: fra Biagio di Nicola di Paolo da Tivoli priore del convento tiburtino

Sancta, figlia del defunto Tucchius di Tivoli, dona a frate Blasius Nicolai Pauli da Tivoli, priore e procuratore dei frati Predicatori di San Biagio in Tivoli, ogni suo diritto sulla dote e beni di Vanna, già moglie di Honofrius de Florentino e figlia del defunto Caporicius de Tybure. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo p. 178.

■ fra Biagio di Nicola di Paolo da Tivoli: notize dal 1375 al 1389 raccolte da GROSSI, Il convento di S. Biagio a Tivoli p. 193.

2 settembre 1392: dal registro del maestro generale Raimondo da Capua

«Item die secuda mensis septembris <1392> concessit priori tiburtino quod, pro expediendo litigio quod habet in curia, possit ad Romanam curiam mittere unum vel duos fratres, quem vel quos missum vel missos ex nunc assignat conventualem vel conventuales in conventu curiae». GROSSI, Il convento di S. Biagio a Tivoli p. 191 n. 40. Atto relativo alla vertenza circa una cappella che «de novo fieri debere in ecclesia Sanctae Mariae de Gloria» - ritiene il GROSSI.

Tivoli 11 novembre 1392

Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo p. 179: dal documento si ricava che la chiesa dei domenicani di Tivoli è detta Sancta Maria de Gloria. Priore del convento San Biagio è fra Blasius <Nicolai Pauli da Tivoli>, procuratore fra Leonardus.

Tivoli 2 agosto 1393

Il tiburtino Marcellus Ciantri dichiara di avere in deposito da frate Blasius, priore della chiesa e convento San Biagio, 45  fiorini d'oro di proprietà della detta chiesa e convento. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 179-180.

Roma 15 agosto 1394: indulgenza ai visitatori della chiesa domenicana di Tivoli

Papa Bonifacio IX concede a tutti coloro che nella festa dell'Annunciazione [25 marzo] visiteranno l'altare maggiore Beate Marie de Gloria domus ordinis fratrum Predicatorum Tyburtine la medesima indulgenza concessa alla chiesa Santa Maria in Porziuncola (piccola chiesa all'interno della Basilica Santa Maria degli Angeli, presso Assisi) per il primo e secondo giorno del mese d'agosto. Carbonetti, Le carte del convento domenicano di Tivoli pp. 103-104 n° 7.

Tivoli 23 luglio 1398: frati capitolari del convento tiburtino

I frati capitolari di San Biagio di Tivoli, «Sanctus de Reate prior, Thomas de Tybure, Iacobus de Sancto Gregorio, Augustinus de Tybure, Iacobutius de Palombaria, Iohannes de Aquila, Dominicus de Roma, Iohannes de Nocera conversus», pongono fine a una controversia col tiburtino Nicholaus Petracche. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 182-183. GROSSI, Il convento di S. Biagio a Tivoli p. 196.

Tivoli 2 maggio 1409

Petrus Gaytanus de castro Sancti Gregorii, col consenso di sua moglie, fa ampie donazioni al convento domenicano San Biagio, rappresentato dal priore fra Paulus de Urbe. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 183-184.

Tivoli 29 agosto 1417

Vertenza tra convento domenicano San Biagio e chiesa Sant'Andrea circa i confini delle loro giurisdizioni parrocchiali. Per i domenicani: fr. Leonardus Symonis Amati, vicario generale OP della provincia Romana, e fr. Antonius Picchionis priore del convento tiburtino. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 184-185.

■ fr. Leonardo di Simone "de Amatis" da Tivoli: notize dal 1388 al 1428 raccolte da GROSSI, Il convento di S. Biagio a Tivoli pp. 193-194.

Tivoli maggio e ottobre 1418

fr. Augutinus Petroni de Tybure priore del convento domenicano di Tivoli il 3 maggio e il 15 ottobre 1418. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 186-187.

Tivoli 9 febbraio 1421

fr. Blasius de Amatis de Tybure priore del convento domenicano di Tivoli. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo p. 187.

Tivoli 1424: capitolo provinciale della provincia Romana tenuto nel convento tiburtino

S. Orlandi, “Necrologio” di S. Maria Novella, Firenze 1955, II, pp. 193, 564b. Per riferimeni a Tivoli nella Chronica fratrum del convento fiorentino vedi ibidem, II, p. 708b voce "Tivoli".

Tivoli 13 settembre 1426: frati capitolari del convento tiburtino

Frati capitolari di San Biagio di Tivoli: «Gabriel de Senis prior, Leonardus de Amatis, Blaxius de Amatis, Augostinus Petroni, Cola Cossa, Laurentius Nardi Tutii Iohannis». Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 187-188. GROSSI, Il convento di S. Biagio a Tivoli p. 196.

Tivoli 15 agosto 1428

Ceccha, vedova di Iohannes Colutie de Tybure, dona "inter vivos" a fra Leonardus de Amatis de Tybure, per la chiesa tiburtina San Biagio, un complesso di edifici posti in Tivoli. I frati dovranno edificare una cappella dedicata a Sant'Andrea Apostolo nella ecclesia nova di detti frati, chiamata Santa Maria de Gloria, «in loco ubi est depicta immago Salvatoris nostri Iesu Christi, a latere versus plateam Regine, a parte dextra dum introitur ecclesiam predictam quando venitur per plateam dictam Regine». Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo p. 188.

Tivoli 14 dicembre 1451: soluzione d'una vertenza tra frati domenicani e società San Giovanni Evangelista

I frati capitolari di San Biagio di Tivoli, ossia «fr. Blaxinus prior, fr. Hieronimus lector, fr. Augustinus, fr. Angelus Cole, fr. Dominicus», anche in rappresentanza dei confratelli Blaxius di Amatis e Paulus, e dall'altra parte il priore e procuratore della società San Giovanni Evangelista concordano su taluni beni lasciati da Franciscus Iohannis Maglierii. GROSSI, Il convento di S. Biagio a Tivoli p. 196.

Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 191-192 n° 55. In p. 191 denominazione dei frati: «Blascinus, Geronimus, Agostinus, Angelus Cellis, Dominicus».

1451-1452: registro delle lettere del maestro generale fra Guido Flamochetti (francese, † Napoli 19.XI.1451) e del vicario Domenico di Giovanni da Firenze

Regestum litterarum Guidonis Flamochetti et Dominici Iohannis de Florentia vicarii (1451-52), Firenze, Bibl. Laurenziana, S. Marco 866:

f. 51v (11.VII.1451): «Item die 11 eiusdem, magister Angelus de Tibure factus est vicarius in conventu aquilano cum plena auctoritate in capitulo et in membris».

f. 51v (16.VII.1451): «Item die 16 eiusdem, facte sunt ordinationes in conventu tiburtino, quarum copie habentur».

f. 52r (12.I.1452): «Item die xij eiusdem, magister Angelus de Tibure habuit licentiam quod non possit absolvi a prioratu aquilano et quod possit fratres recipere et amittere prout sibi videbitur».

Roma, San Pietro 24 febbraio 1453

«fr. Dominicus de Tibure ordinis Predicatorum» ordinato presbitero. T. KAEPPELI, Domenicani promossi agli ordini sacri presso la curia romana (1426-1501), «Archivum Fratrum Praedicatorum» 34 (1964) p. 163 n° 18.

22 settembre 1468

«Excomunicatio papalis contra detinentes bona conventus Sancti Blasii». Carbonetti, Le carte del convento domenicano di Tivoli p. 99.

Roma 4 giugno 1474

«fr. Simon de Tybure» ordinato diacono. T. KAEPPELI, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 34 (1964) p. 169 e nota 58.

Roma febbraio e maggio 1475

«fr. Iulianus <Ambrosii> de Tibure OP» ordinato diacono 18.II.1475; ventiduenne ordinato presbitero 20.V.1475. T. KAEPPELI, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 34 (1964) p. 171 e nota 72.

gennaio 1475 - gennaio 1478: registro delle lettere del maestro generale fra Leonardo dei Mansueti da Perugia OP

Regesta litterarum fratris Leonardi de Mansuetis de Perusio (1474-1480), Arch. Generale dell’Ordine dei Predicatori, Roma (Conv. Santa Sabina), IV.3:

f. 63r (Perugia 5.I.1475): «Frater Guaspar Antonii Cioce de Tybure et frater Iulianus Amorosi etiam de Tybure fuerunt assignati in conventu eugubino, et habuerunt licentiam ire ad scolas grammatice extra conventum post elevationem corporis Christi in missa maiori; et frater Iulianus habet licentiam suscipiendi diaconatum cum erit etatis legitime(?); et mandatur presidenti se impediat. Datum ut supra».

f. 65v (Roma 1.IV.1475): «Frater Petrus de Terracena fuit assignatus in conventu tyburtino. Datum Rome, prima aprilis».

f. 126r (Anagni 15.XI.1475): «Magister Iohannnes de Narnea, prior tyburtinus, habuit literas sue gratiose absolutionis, ad placitum legendas; quibus lectis, vicarius sit usque ad novum priorem; et non potest ab alio absolvi vel impediri a vicariatu; et si secus fieret, decernitur irritum et inane, nullis obstantibus. Datum Ananie, xv novembris».

f. 127v (Roma 27.XI.1475): «Magister Angelus de Tybure fuit exemptus ab omni cura sui prioris, et suppositus cure rev.mi magistri. Datum Rome, xxvij novembris 1475».

f. 128v (Roma 31.XII.1475): «Magistro Angelo Antonii Gilii de Tybure datur facultas quod possit de bonis sibi ab Ordine concessis, que sunt ex patrimonio suo, dare sorori sue Vannuggie id quod sibi videtur teneri eidem, quia administravit bona sua; potest etiam dare servitoribus et famulis pro mercede; similiter et fratribus nostri Ordinis, secundum conscientiam suam. Potest etiam edificare et ornare cappellam in ecclesia sui conventus tyburtini, et approbatur dispositio dicte cappelle per eum facta et ordinata. In omnibus autem predictis, gravatur districte sua conscientia. Nullus inferior. Datum Rome, xxxj decembris».

f. 129v (Tivoli 4.II.1474): «Frater Marcus de Piperno fuit assignatus in suo conventu Piperni; et prior permittat eum ire ad scolas grammatice et cantus, in quantum permittit religionis honestas et commoditas conventus. Datum Tybure, 4 februarii».

f. 290r (Roma 19.II.1475): «Frater Nicolaus Antonii iunior de Anania fuit assignatus in conventu tyburtino. Datum Rome, xix februarii».

f. 290r (Roma 2.III.1475): «Frater Antonius de Ierano fuit assignatus in suo conventu tyburtino. et potest ire ad scolas grammatice. Datum Rome, ij martii».

f. 298v (Roma 20.XI.1476): «Magister Ludovicus de Viterbio fuit assignatus in predicatorem future quadragesime in conventu tyburtino. Datum Rome, xx novembris».

f. 299r (Roma 2.I.1477): «Magister Nicolaus de Alexandria fuit factus visitator ad inquirendum de quibusdam furtibus factis in conventu tyburtino cum plenissima potestate, etiam incarcerandi, super caput et membra. Datum Rome, ij ianuarii».

f. 302r (Roma 8.IV.1477): «Frater Angelus Antonicelle de Tybure habuit licentiam exeundi conventum aliquando ad officiandum et redeundi ad conventum, et potest retinere elemosinas, et durat hec licentia quandiu et prout rev.do provinciali videbitur. Datum Rome, viij aprilis».

f. 305r (Roma 2.I.1478): «Frater Martinus de Tybure fuit pro suo profectu in moribus et in literis assignatus in conventu Sancte Marie ad Gradus de Viterbio. Datum Rome, 2 ianuarii 1478».

ottobre 1478 - giugno 1480: registro delle lettere del maestro generale fra Leonardo dei Mansueti da Perugia OP

Regesta litterarum fratris Leonardi de Mansuetis de Perusio (1474-1480), Arch. Generale dell’Ordine dei Predicatori, Roma (Conv. Santa Sabina) IV.4:

f. 71r (Roma 13.X.1478): «Frater Iuliaus de Anania fuit assignatus in conventu tyburtino. Datum Rome, 13 octobris».

f. 72v (Roma 18.I.1479): «Frater Iulianus Amorosi de Tybure habet licentiam standi extra ordinem etc. Datum Rome, xviij ianuarii».

f. 74r (Tivoli 26.VIII.1479): «Frater Dominicus Angeli de locho de Tybure habuit licentiam standi extra ordinem, et gaudet suffragiis ordinis in vita et in morte. Datum Tybur(i), 26 augusti».

f. 74r (Tivoli 28.VIII.1479): «Fratri Simoni Egidii de Tybure fuit concessa cella sita in suo conventu Sancti Blaxii de Tybure, sita(?) in dormitorio versus cisternam, inter cellam fratris Blaxii et cellam fratris Angeli, ad usum toto tempore vite sue. Datum Tybur(i), xxviij augusti».

f. 74r (Tivoli 29.VIII.1479): «Frater Marsilius Antonii de A??quis de Tybure fuit assignatus in conventu Minerve in Urbe. Datum Tybur(i), die 29 augusti».

■ Gli ultimi 3 item si susseguono senza alternanza. In agosto 1479 dunque il maestro generale fra Leonardo dei Mansueti era in visita al convento di Tivoli.

f. 75r (Roma 2.II.1480): «Priori et fratribus conventus tyburtini scribitur quod procurent recuperare a Francisco Zachone(?) duc. 65 et 4 crateras angenteas et resalas quas abstulit de cassa magistri Angeli; et dicitur quod nunquam magister rev.mus concordavit secum cum isto furto, quia nunquam secum locutus est; quia si fuisset locutus, coegisset eum ad restitutionem. Datum Rome, 2 februarii».

f. 76r (Rieti 2.V.1480): «Frater Laurentius de Roma assignatur in conventu tyburtino, cum precepto quod infra octo dies vadat(?). Datum ut supra».

f. 76r (Rieti 2.V.1480): «Fratribus conventus tyburtini precipitur sub pena excomunicationis quod non commodent libros eiusdem(?) conventus sine licentia prioris et patrum, et sine pignore dupli valoris; et quod recuperent eos qui sunt ???. Datum Reate, ij maii».

f. 76r (Rieti 2.V.1480): «Frater Petruccius de Tybure assignatur in conventu Sancte Marie ad Gradus de Viterbio, cum precepto quod infra octo dies vadat. Datum ut supra».

f. 77r (Perugia 3.VI.1480): «Frater Marsilius de Tybure fuit assignatus in conventu de Campo Regio de Senis. Datum ut supra».

Roma agosto 1481 - luglio 1482: registro delle lettere del maestro generale fra Salvo Cassetta da Palermo

Registrum litterarum magistri Salvi Cassetta de Panormo (1481-1483), AGOP IV.6:

f. 62v (Roma 17.VIII.1481): «Fratri Iuliano Amorosi de Tybure concessa fuit cella fratris Blasii defuncti, in vita sua propter suos labores quos in ordine substinuit. Et quod nemo inferior etc. Datum Rome, die 17 mensis augusti 1481».

f. 62v (Roma 17.VIII.1481): «Fratri Martino Gili??ai de Tybure fuit concessa cella quam inhabitare solitus(?) fuit frater Iulianus Amorosy de Tybure, que est in dormitorio, et eidem concessum fuit breviarium fratris Blasii de Tybure defuncti. Et quod nemo inferior etc. Datum Rome, xvij mensis augusti 1481».

 f. 72r (Roma 7.II.1482): «Conventus tyburtinus habuit revocationem littere fratris Mathey de Aquila quoad baptizare et quod non habet nec potest retinere novitium scilicet fratremMartinettum, ac totum fuit factum quod patres conventus petierunt. Datum Rome, 7 februarii. Remanet littera in suo robore quoad alia etc.».

f. 73r (Roma 14.III.1482): «Frater Iulianus Amorosi de Tibure fuit auctoritate officii et privilegiorum ordinis institutus et confirmatus prior conventus terracinensis cum plenaria potestare, quia ibi non erant tot vocales qui possent procedere ad electionem et illi pauci postulaverunt in priorem dictum fratrem Iulianum. Datum Rome, 14 martii 1482».

f. 76v (Roma 31.VII.1482): «Magister Iohannes de Narnia, prior conventus tyburtini, potest de fratrbius conventus disponere et removere etc., nec absolvi ab aliquo inferiore rev.mo magistro. Datum supra».

Roma 31 marzo 1487

 «fr. Petrutius de Tybure OP» ordinato presbitero. T. KAEPPELI, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 34 (1964) p. 175.

gennaio 1488 - maggio 1496: registro delle lettere del maestro generale fra Gioacchino Torriani da Venezia

Registrum litterarum magistri Ioakini Turriani Veneti (1487-1500):

AGOP IV.9, f. 75r (Roma 23.I.1488): «Frater Ieronimus, conventus Sancte Marie Novelle, assignatur in conventu tiburtino. Rome, 23 ianuarii».

AGOP IV.10, f. 76r (Viterbo 6.X.1492): «Frater Martinus de Tibure, prior conventus narniensis, potest causa com(pletandi?) inceptam fabricam dicti conventus persequi, et pro ipsius prosecucione potest in pignore bona conventus usque ad summam ??? centum. Die vj octobris, Viterbii».

f. 76r (Viterbo 8.X.1492): «Frater Dominicus Heredis asignantur in conventu tiburtino. Die eadem».

AGOP IV.11, f. 68r (Roma 17.V.1496): «Frater Ioannes Baptista de Tiburi asignatur in conventu tiburtino. Die 17 eiusdem».

Roma giugno-dicembre 1495: fra Tommaso da Tivoli

«fr. Thomas de Tibure OP» ordinato alla prima tonsura ed ordini minori(13.VI.1495), al suddiaconato (19.IX.1495) e al diaconato (19.XII.1495). T. KAEPPELI, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 34 (1964) pp. 182 n° 66, 183 n° 67, 184 n° 69.

Roma marzo 1500: fra Domenico da Tivoli

«fr. Dominicus de Tibure OP»: il 12.III.1500 il maestro generale lo autorizza a «presbiterari et cantare missam»; il 14.III.1500 viene ordinato presbitero. T. KAEPPELI, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 34 (1964) p. 188 n° 81 e nota 132.

4 marzo 1506

Iohannes Oliverii, vescovo d'Isernia (1500-1510), nomina Vincentius Philippi Guillelmi de Surrone OP, prete di San Biagio di Tivoli, penitenziere pro lingua italica basilice Sancte Marie Maioris. Carbonetti, Le carte del convento domenicano di Tivoli p. 105 n° 11.

1510-1512: dal registro di Sebastiano di Angelo da Perugia OP, provinciale della provincia Romana

«Die 20 Augusti <1510>. - Fr. Dominici de Reate in priorem conventus Tiburtini electio cassatur». T. KAEPPELI, Il registro di Sebastiano Bontempi O.P., provinciale romano (1510-15), «Archivum Fratrum Praedicatorum» 31 (1961) p. 310 n° 12.

«Die 27 Augusti <1510>. - Fr. Dominicus de Rheate per patentes literas in conventu Tyburtino, et fr. Thomas similiter de Rheate in conventu S. Vincentii de Nursia assignantur». Ibid. p. 311 n° 15.

«1511 Ianuarii die 6. - Confirmatio fr. Sebastiani de Neapoli in priorem Sancti Blasii de Tibure». Ibid. p. 313 n° 39.

«10 Septembris <1511 >. - Fr. Thomas de Tybure in conventu S. Blasii de Tybure per patentes assignatur». Ibid. p. 315 n° 64.

«Die 16 Ianuarii <1512>. - Absolutio fr. Sebastiani de Neapoli ab officio prioratus S. Blasii de Tibure, cum institutione vicariatus futurae electionis et conventus». Ibid. p. 316 n° 77.

«Die 21 eiusdem [= 21.IV.1512]. - Absolvitur fr. Laurentius de Tibure a prioratu conventus Reatini, et instituitur vicarius electionis et conventus mag(ister) Vincentius». Ibid. p. 317 n° 83.

Tivoli 26 maggio 1514

Il tiburtino Berardus Imperiali Cintii, intendendo entrare nell'ordine dei frati Predicatori, dispone dei propri beni: alla chiesa e convento di San Biagio e San Domenico di Tivoli, dove intende emettere professione di fede, dona - riservandosi l'usufrutto vita natural durante - lo reseccho posto in Tivoli, località detta la Selvotta. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo pp. 194-195.

Roma 25 giugno 1515

Il cardinal diacono Giulio dei Medici rilascia salvacondotto a Domenico da Tivoli OP, professor et capellanus noster. Carbonetti, Le carte del convento domenicano di Tivoli p. 106 n° 13.

23 maggio 1526: fra Lorenzo Petrarca da Tivoli

«Frater Laurentius Petrarcha de Tibure restituitur ad vocem activam et passivam et ad alias gratias Ordinis pro eo quod renunciaverit per publicum instrumentum exemptionibus quibus uti et gaudere solent penitentiarii in urbe Roma quorum unus fuerat, licet acceptaverit dictam penitentiariam auctoritate summi pont(ificis) ac de assensu generalis magistri etc.». Da AGOP IV.20, f. 53r (23.V.1526): T. KAEPPELI, Il registro di Sebastiano Bontempi O.P., provinciale romano (1510-15), «Archivum Fratrum Praedicatorum» 31 (1961) p. 317 nota 54.

Tivoli 22 settembre 1540

Il tiburtino Ieronimus quondam Angeli de Cocanariis cede un oliveto sito nel territorio di Tivoli, località Grotta di Meso, presso i beni degli eredi del defunto Iohannes Mosci e quelli di Marcus de Nardis; garantisce che alla permuta sarà dato il consenso dai frati della chiesa di S. Domenico di Tivoli, ai quali spetta la terza parte dei frutti dell'uliveto. Carbonetti, Il Fondo pergamenaceo p. 195 n° 60.

Roma 19 marzo 1565

Raynutius, vescovo di Sabina, concede licenza al domenicano Petrus de Paliuccio da Vicovaro di rimanere fuori della casa conventuale per curarsi presso parenti o amici. Carbonetti, Le carte del convento domenicano di Tivoli p. 107 n° 16.

■ [Notizie dal web]. Vicovaro: comune italiano lungo il percorso della Strada statale 5 Via Tiburtina Valeria, elevata a strada consolare dal console Marco Valerio Massimo attorno al 286 a. C. Collegava Roma all'antica Tibur (Tivoli) già nel 450 a. C., e dopo qualche tempo collegò Alba Fucens (oggi in Abruzzo, presso Avezzano). La strada statale 5 Via Tiburtina fu istituita nel 1928 con il seguente percorso "Roma-Tivoli-Avezzano", direzione orientale di Roma.

■ Ricordanze di E. P.: Quando andavo in vacanze (fino al 2015!) al mio paesino d'origine Luco dei Marsi, a Roma dovevo accedere alla Stazione Tiburtina, e di là prendere il treno per Avezzano!

fine Cinquecento: convento tiburtino nella vicarìa aprutina

Seconda metà del Cinquecento: «Conventus:... Reatinus S. Dominici, Tiburtinus S. Blasii» fanno parte della Congregatio aprutina S. Catherine Senensis. B. carderi, La provincia domenicana d'Abruzzo detta provincia di S. Caterina da Siena, «Archivum Fratrum Praedicatorum» 34 (1964) p. 214 n° 112 (1582-83 ca.); p. 222 n° 204 (1588-89 ca.). Assente il convento tiburtino nella lista conventuale di tale vicarìa del 1575 ca. e 1580 (pp. 210 n° 83, 212 n° 94).

8 gennaio 1587: fra Antonio Sermoneta priore del convento tiburtino

«Die 8 [Ianuarii 1587]. Confirmatur fr. Antonius Sermoneta, baccalareus, in priorem Sancti Blasii Tiburtini». B. carderi, La provincia domenicana d'Abruzzo..., «Archivum Fratrum Praedicatorum» 34 (1964) p. 219 n° 167.

1588 ss: Gregorio "Aldegattus" ("Aldogati") da Tivoli, frate eminente e controverso!

23.X.1588: «Fuit deputatus theologus rev.mi episcopi Fundani fr. Gregorius de Tibure» (carderi, La provincia domenicana d'Abruzzo..., p. 221 n° 192). Fondi in prov. di Latina, regione Lazio.

«Die 24 Maii 1590. R.mus pater generalis sua plena auctoritate remisit conventui S. Blasii de Tibure rev(erendum) p(atrem) fr. Gregorium Tiburtinum lectorem, cuius conventus primo erat filius, et denuo ad eandem affiliationem fuit restitutus, et remotus a quocumque alio, precipue a Fundensi» (ibid., pp. 223-224 n° 211).

«Die 27 Septembris 1590. Conceditur rev(erendus) p(ater) fr. Gregorius Aldegattus de Tibure lector in theologia r(everendissi)mi d(omini) episcopi de Tibure, cum solitis patentibus» (ibid., p. 224 n° 214).

10.X.1593: «Concessum fuit fr. Gregorio Aldogati ut transferre possit affiliationem suam ad conventum Annuntiate de Ortona Mari...» (ibid., 227 n° 259). Ortona a Mare: in provincia di Chieti, regione Abruzzo.

23.VI.1594: viene nominato un commissario «circa omnia ea que opponuntur fr. Grogorio Aldogati, priori dell'Atesa, in eodem conventu et in conventu de Castel de Sangue, usque al sententiam diffinitivam inclusive, atque etiam si que alia illi opponuntur in conventu de Ortona» (ibid., 228 n° 267). Atessa: comune in prov. di Chieti, regione Abruzzo. Castel di Sangro: comune in prov. dell'Aquila, regione Abruzzo.

■ Distingui affiliazione conventuale da assegnazione conventuale:

..\cronica\filiatio1.htm

Roma 16 dicembre 1592

Hieronimus Rusticucius, cardinale del titolo Santa Susanna, ordina al vescovo di Tivoli di provvedere e ammonire tutti coloro che detengono indebitamente i beni di San Biagio. Carbonetti, Le carte del convento domenicano di Tivoli p. 108 n° 19.

Roma 23 marzo 1593

Papa Clemente VIII concede indulgenza a tutti coloro che visiteranno l'altare maggiore della chiesa tiburtina Beate Marie de Gloria nella festa dell'Anunciazione (25 marzo) e nei sei giorni immediatamente successivi. Carbonetti, Le carte del convento domenicano di Tivoli p. 109 n° 21.


Catalogo della provincia Romana 1983, p. 61: Convento di S. Biagio a Tivoli, P.zza del Plebiscito 21.

Assente tale convento nel catalogo del 2002 (convento dunque soppresso sul finire del Novecento).


finis

precedente successiva