Cronica Sancti Dominici, pars IV, f. 153r: fratres defuncti 1548-

⌂

Cronica conventus Sancti Dominici
de Fesulis OP

■ pars IV: fratres huius conventus defuncti et mortui, ff. 145r-168v (1418-1650) ■

100. Frater Nicolaus Nicolai de Gardis de Florentia, filius et sacerdos huius conventus, bonus et devotus religiosus, laudabilibus moribus ornatus. Postquam laudabiliter in religione vixit annis XX, morbo gravi et repentino correptus, assignatus in conventu Sanctẹ Mariẹ ad Quercum, obiit MDXLVIII mense octobris. Cuius animam Dominus pie ac benigne in sinum Abrẹ suscipiat.

101. Frater Thomas de Mediolano, conversus, filius adoptivus huius conventus, bonus et devotus religiosus, obiit die XVIII septembris MDXLVIII in conventu Sanctẹ Mariẹ ad Quercum dum esset ibi assignatus, annis peractis in religione (postquam effectus filius huius conventus) XXVIII. Cuius anima requiescat in pace.

102. Frater Sanctes de Marmochinis de Sancto Cassiano, sacerdos et filius huius conventus, simplex et bonus senex. Per multos annos in observantia santẹ religionis perseveravit, sed levitate et perturbatione animi ductus extra provinciam abiit; et dum esset in Gallia, factus est magister in theologia, nescio quomodo licet inmeritus, nam vir erat non multum in doctrina sufficiens. Tandem obiit in hospitio Ordinis nostri in Sancto Cassiano die IX martii MDXLVIII, annis peractis in religione LIX. Cuius animẹ Deus misereatur.

103. Frater Angelus Zacchariẹ de Villa Basilica, sacerdos ac filius nativus huius conventus, obiit in conventu urbevetano florente adhuc ẹtate; agebat enim tunc annum trigesimum. Vir quidem fuit laudabilis vitẹ, quippe qui absque reprehensione vitam duxit quin potius omnibus carus; fuit satis eruditus nec minus rebus agendis idoneus. Moritur autem decima die augusti, idest in die Sancti Laurentii Martiris, circa vigesimam primam horam, anno iubilei videlicet 1550. Cuius anima ascritta sit in terra viventium.

104. Frater Antonius Michaelis de Brotio, cum vixisset in conversorum habitu 30 anno, sumptis prius omnibus ecclesiẹ sacramentis, undecimo calendas septembris diem obiit Fesulis 1551.

105. Frater Vincentius Petri Strozza, cum esset prior cẹnobii Politiani^[1], a febri acuta correptus, omnibus sacramentis prẹmunitus, vitam cum morte commutavit idibus aprilis 1552, etatis vero sue 42.

106. Frater Petrus Paulus de Uzano, cum esset philosophiẹ lector, in die Divi Augustini apud cenobium lucense, anno ẹtatis suẹ 34 et religionis 19, cum omnibus eclesiẹ sacramentis obiit 1554.

107. Frater Antonius Stefani de Villa Basilica, lector grammatices, obiit in conventu urbevetano [urbe vetana scr.] agens annum 34 et in religione 19. Et hic etiam in die Divi Augustini, eodem videlicet die et anno mortuus est quo frater Petrus Paulus, 1554.

108. Frater Damianus de Burgo Sancti Laurentii obiit in conventu querquensi die 28 octobris 1554.

109. Frater Mattheus Bertus mense ianuario die * * * 1555 obiit in conventu saxensi.

110. Frater Dominicus Mollettus, confessor monasterii Sanctẹ Chaterine de Senis, obiit Florentiẹ cum omnibus sacramentis, die vigesima quinta iunii 1555.

111. Frater Paulus Sebastiani, conversus, obiit Romẹ apud Minervam 25 augusti 1555.

112. Frater Bartholomeus Ghinettus, conversus, anno ẹtatis suẹ 65, cum ecclesiasticis sacramentis obiit Fesulis die 19 augusti 1555.

113. Reverendus pater frater Raffael Resalitus, qui olim extiterat prior per multos annos in nostra provincia et provincialis neapolitanus et confessor monialium Sancti Sebastiani de Neapoli; postremo vero, cum esset prior in conventu pisano, die 21 octobris 1555 obiit cum omnibus sacramentis.

114. Frater Paulus Pauli, conversus, ex agro lucensi, Pisis misere vitam finivit die * * * februarii 1555.

115. Frater Iohannes Baptista de Caballina, diaconus, obiit Romẹ apud Minervam die 17 aprilis 1556.

116. Frater Petrus Iacobi de Mannis Florentinus mense augusti die 4, 1557, obiit extra provinciam, cum esset prior recanatensis cenobii.

117. Frater Ciprianus de Franciscis obiit in conventu fesulano die 20 iulii 1556.

118. Frater Dionisius Tornaquincius, qui olim in provincia nostra prior, supprior et confessor monialium per plures annos extiterat, tandem, cum esset prior cẹnobii saxensis, die 17 aprilis 1558, hora vigesima tertia, in die octavarum Resurrectionis Dominicẹ desiit vivere.

119. Frater Gerardus a Diva Maria Impruneta, plenus dierum, obiit dì XVII iulii MDLX. Hic venerabilis pater prẹfuit olim huic conventui fesulano, et per viginti annos audivit confessiones mulierum de Innocentibus. Receptisque demum omnibus ẹclesiẹ sacramentis decessit.

120. Frater Franciscus a castro Divi Quirici agri lucensis obiit in conventu miniatensi die III maii MDLXI, prẹmunitus ẹclesiasticis sacramentis.

121. Frater Petrus de Cersagnia, conversus, mortem obiit in domo Sanctẹ Catherinẹ de Pisis, mense februario MDLXI more florentino.

122. Frater Dyonisius a Burgo Sancti Laurentii desiit esse apud superos die XXI aprilis apud Pratum, cum eo in loco commitia provincialia agerentur. Hic bonus pater prẹdicator et lector grammatices extitit. Recesit vero a nobis sumptibus omnibus ẹclesiẹ sacramentis cum maxima devotione, et appositus est ad patres suos.

123. Frater Antoninus grẹcus a Naxia, diaconus, obiit Viterbii die XX iunii MDLXII, cum omnibus sacramentis.

124. Frater Martinus, conversus, in hoc conventu obiit - omnibus cum sacramentis - die XI octobris, nocte prẹcedente, MDLXII.

125. Frater Stephanus, conversus, de Burgo Sancti Laurentii, obiit in hoc conventu die XI decembris, circa 4^am noctis horam, anno ẹtatis suẹ LXXXIII, confessione dumtaxat peccatorum suorum facta et extrema unctione munitus; nam eucharistiam ob corporalem indispositionem minime re ipsa percepit, tametsi voto ac desiderio. Hic cum in subita ira (fuerat enim in seculo miles) fratrem quemdam

coram priore - apud quem ab illo accusatus fuerat - gladio necasset, carceri iuxta sacras Constitutiones addictus, complures ibidem annos in maxima penitentia et cordis contritione peregit. Illud vero minime pretereundum censeo quod ob solitudinem ac tẹdium in ipso carcere, mentis stultitiam incurrens, mira quedam - etiamnum e carcere eductus - de se predicabat: nimirum quod fuerat ipse Noe, Isaac ac alii multi ex patriarchis et prophetis Veteris Instrumenti^[2], quodque sẹpius interemptus fuerat et revixerat. Delectabatur summopere lectione poematis Ludovici Pulcii, quod vulgo Morgantem appellant^[3]. Asserebat se aliquando fuisse mulierem, interdum vero papilionem et id genus multa. Cẹterum fuit vir obedientissimus, ocii ac ignaviẹ capitalis inimicus; nam post officia conventus vel legebat sanctorum monacorum vitas, vel galeros^[4] ac sportulas iunco texebat, vel aliud quidpiam operis faciebat. Viri etiam gravissimi huc adventantes hominis narrationibus quandoque oblectabantur; prẹcipue vero novitii dum Florentia huc animi gratia se conferebant, nescio an prius ecclesiam quam fratrem Stephanum convenirent; adeo erat facetus ac festivissimus. Quiescat in pace.

[stessa mano in marg. sin. di f. 154v:] Circa homicidium de quo hic mentio facta est, qui rem optime noverunt aliter accidisse narrant, et fit magis excusabile delictum perpetratum. Aiunt enim quod cum frater Stephanus multis fuisset verberibus inopinanter a quodam fratre Reginaldo de Mantua converso affectus, noluit ipsemet tum malum pro malo reddere; sed ut iustitia locum haberet, hac de re conquestus est apud priorem. Vocatur Reginaldus, comparet, negat. Tum frater Stephanus - qui aderat - ira correptus quod veritatem inficias iret, mucrone illum confodit^[5].

126. Frater Thomas de Argiliano, sacerdos, obiit in conventu pisano die XXII novembris, anno ẹtatis suẹ - nisi fallor - XXXV, in religione vero XXI°, omnibus ecclesiẹ sacramentis devote susceptis. Hic fuit optimis literis prẹditus, quippe qui Perusiẹ annos aliquot theologiẹ operam dedit in nostro generali studio. Fuit etiam novitiorum magister et monialium confessor, divinique verbi concionator non contemnendus. Venit nunc in mentem |f. 155r - 1565| quod illi anno superiori contigit, siquidem missus ex obedientia ad quoddam castrum concionandi gratia. Cum illuc advenisset, repperit alium quemdam magistrum alterius Ordinis locum preoccuppasse, quod sane egre ferens illum adivit; et multis ultro citroque habitis inter fautores utriusque partis, ad hoc ventum est ut ambo semel apud populum, statutis diebus, concionem haberent; et qui magis populo satisfaceret, ille - altero domum petente -remaneret. Fama volat. Fit maximus populorum concursus, uterque suam acuit linguam, nullum non movet lapidem ut suum deiiciat competitorem. Quid plura? Thomas noster et amẹnitate doctrinẹ et declamandi dexteritate, magistrum illum ex ambone deturbavit, vicit, fugavit; et non mediocrem subinde animarum fructum in illa quadragesima Domino acquisivit. Eius animam donet Dominus sempiterna requie, amen.

127. Frater Dominicus conversus, de Bibena, anno ẹtatis suẹ quinquagesimo octavo, in religione vero quadragesimo, moritur Viterbii in conventu Sanctẹ Mariẹ ad Gradus decima septima die februarii 1567, anginẹ siquidem morbo - quam vulgo squinantiam appellant - correptus, paucarum horarum spatio, confessione dumtaxat peccatorum suorum facta, ab hac luce migravit. Fuit vir satis laudabilis conversationis. Scribebat aliquando ad prẹlatos Provinciẹ; et modo illos beatitudinis modo divinitatis titulo - innata quadam sibi simplicitate - decorabat. Huiusce ipse rei sum testis, qui - dum reverendi patris provincialis comes existerem - complures huius viri literas lectitavi. Quiescat in pace.

128. Frater Seraphinus Amadoris de Pagnis a Burgo Sancti Laurentii in agro mugellano, a Domino vocatus cum esset supprior conventus Sancti Romani de Luca, ex hac valle infẹlicitatum ad amẹnam illam beatorum patriam uti ex anteacta vita credendum est evolavit in vigilia Divi patris Benedicti, circa octavam noctis horam, nempe die vigesima martii 1566 more florentino, sumptis devotissime omnibus sacramentis. Hic venerabilis pater fuit vir simplex ac timens Deum. Vixit in religione annos quadraginta, Deo et hominibus - quantum quidem a nobis dignosci potuit - gratus. Fuit in pluribus cẹnobiis magister novitiorum, confessor ibidem monialium et supprior benemeritus. Cantor quoque, etsi gratiose canendi facultatem minime nactus sit. Nemo siquidem mortalium omni ex parte perfectus esse vel rarissime potest; at qui nunc reor illum harmonicis angelorum ac seraphinorum - nomen quorum sicuti et ego retinebat - interesse concentibus, et vocem illi - quemadmodum et reliqua omnia - optimam et gratiosissimam esse. In beato siquidem omnia beata et optima; de spirituali nunc voce loquor. Post beatam vero resurrectionem, illud quoque de corporea locum habebit ubi erit laus vocalis etc.

129. Frater Vincentius Gualterottus, patritius florentinus, obii<t> apud Urbem Veterem VII idus decembris MDLXVIII.

130. Frater Thomas Nerius theologus, vir in divinis literis eruditus, philosofus et historicus insignis, concionator quoque non ingratus fuit. Hic cum pluribus cenobiis prior prefuisset et ascrictus in theologorum numerum ginasii perusini theologiam profiteretur, annum agens quinquagesimum quintum, omnibus eclesiẹ sacramentis premunitus, nonis augusti MDLXIX decessit. Scripsit autem Apologiam ẹtrusco sermone adversus quendam Ieronimi Savonarolẹ obtrectatorem^[6]. Correxit etiam atque emendavit, ius<s>u Pauli IIII, alterum scriptum divo Thomẹ attributum super quatuor Sententiarum libros, atque indice copioso exornavit.

131. Frater Angelus a Casole de Fivizano, conversus, obiit die 7 februarii 1569, in conventu Divi Marci sepultus fuit. Vir bonus et induxtriosus et gratiosus; et iuvenis decessit, nam annum quadragesimum agebat.

132. Frater Ieronimus Ioannis de Florentia decessit apud Castrum Sangrum die 4 agusti 1570, cum esset vicarius Congregationis abrutine, cui per multos annos prefuit iussu reverendissimi generalis. Fuit in provincia Romana confessor monialium et etiam prior urbevetanus, fesulanus et senensis; et diffinitor capituli provincialis apud Urbem Veteremm et concionator non ingratus.

133. Frater Cherubinus Ambrosianus, vir bone fame, obiit apud Urbem Veterem die 24 agusti 1570.

134. Frater Mattheus Lacius, theologus, vixit in predicatoria familia annos 47 summa cum laude. Fuit enim primo magister novitiorum in Divi Marci cenobio, mox prior Perusie, Spoleti, Politiani, Fulginatis; deinde per omnes gradus in studio perusino abscriptus fuit inter theologos. Estitit etiam pro-provincialis Romane provincie in commitiis generalibus habitis apud Avinionem, Galliarum urbem inclitam, sub magistro Vincentio Iustiniano. Fuit quoque diffinitor in pluribus capitulis provincialibus sue provincie. Eum Paulus IIII misit cum Antonio Triurtio cardinale[sic] ad Herricum regem Galliarum. Eius opera cenobium fulginate ad pristinam religionis candorem redactum est. Fuit etiam per multos annos commissarius sanctissime inquisitionis provincie Umbrie. Et demum, cum esset Calabrie provincie pater provincialis, obiit die 24 ottobris 1570.

[3] Luigi Pulci (Firenze 1432 - Padova 1484), Morgante (1461 ss). Cf. S. Battaglia, La letteratura italiana, I, Medioevo e Umanesimo, Firenze 1971, pp. 400-404: poema bizzarro e trasgressivo - per quel che qui si ricava; e che ben svela le sintonie psicopatiche con questo suo appassionato lettore, fra Stefano da Borgo San Lorenzo († 11.XII.1562, 83enne)! AA. VV., Il monastero di Santa Caterina a Borgo San Lorenzo, Firenze (Ed. Polistampa) 1997, pp. 103, 157. MD 23 (1992) p. 418 n° 539.

[5] Provo a tradurre la giunta marginale: «A proposito dell'omicidio qui menzionato. Chi ebbe diretta conoscenza dei fatti, ne dà una versione alquanto diversa, che rende meno deprecabile il delitto commesso. Dicono infatti che fra Stefano fu inopinatamente aggredito con molte percosse da un frate converso, tale fra Reginaldo da Mantova; non volle contraccambiarlo con altrettante percosse, ma per amor di giustizia fece ricorso al priore. Fra Reginaldo viene convocato, si presenta, nega tutto. A quel punto fra Stefano - anch'egli presente all'incontro - sopraffatto dall'ira per la verità inficiata, lo pugnalò».

■ Anno di morte dell'83enne fra Stefano da Borgo San Lorenzo? 1565 fa pensare - a prima vista - la data posta a inizio f. 154v. Ma a ben considerare le consuetudini redazionali di tali cronisti, la data messa in cima a ogni folio indica l'anno di morte del primo Frater censito nel medesimo folio. Il decesso di fra Stefano è segnalato nel folio precedente, f. 154r, a inizio item: 11 dicembre, in perfetta successione temporale con gli item immediatamente precedenti; MDLXII, ultimo anno premenzionato. E in piena coerenza con l'item successivo n° 126, Frater Thomas de Argiliano, deceduto il 22 novembre 1565. Dunque 11 dicembre 1562 è la data del decesso di fra Stefano n° 125. E per non cadere in depressione, ignoriamo la precisazione "circa l'ora quarta della notte", quando la prima ora del giorno usavano contarla a partire dalla calata del sole del giorno precedente!

[6] R. Ridolfi, Vita di Girolamo Savonarola, Firenze (Le Lettere) 1997, pp. 246-47, 389 n. 87. →Frater Ambrosius Catharinus Politus Senensis.