precedente successiva

COP dist. II, c. 3

 

 

stadio 1316, BAV, Borgh. 242, f. 13r-v

<II  3> De electione prioris provincialis, tertium capitulum

<II 3>  Elezione del priore provinciale, capitolo terzo

Statuimus ut mortuo priore provinciali vel amoto, prior conventualis loci illius in quo primum capitulum provinciale fuerit celebrandum vicem |13rb| eius optineat. Quod si capitulum provinciale ex aliqua causa ad conventum alium transferatur -  que translatio fiat per priorem provincialem vel per eius vicarium de consilio discretorum  -  post translationem prioris vicarii postestas expiret, et prior loci illius ad quem capitulum translatum fuerit vices prioris provincialis in omnibus optineat. Idem dicimus si generale capitulum contingat ad aliam provinciam transferri, videlicet quod auctoritas vicarie ad provincialem illius provincie cum capitulo transferatur.

Statuimus et ordinamus ut mortuo priore provinciali vel amoto, prior conventualis illius loci in quo primum capitulum provi<n>ciale fuerit celebrandum vices eius optineat. Quod si capitulum provinciale ex aliqua causa ad conventum alium transferatur -  que translacio fiat per priorem provincialem vel eius vicarium de consilio discretorum  -  post translationem prioris vicarii postestas expiret, et prior loci illius ad quem capitulum translatum est vices prioris provincialis in omnibus optineat. Idem dicimus si generale capitulum contingat ad aliam provinciam transferri, videlicet quod auctoritas |162r| vicarie ad provincialem illius provincie cum capitulo transferatur.

& Deceduto o rimosso il priore provinciale, il priore del convento ospite del prossimo capitolo provinciale ne fa le veci.  Che se il capitolo provinciale per qualche ragione fosse trasferito altrove  -  traslazione di competenza del priore provinciale o suo vicario col consiglio dei savi  -  a traslazione decretata il potere del priore vicario cessa, e le veci del priore provinciale le assume il priore del convento dov'è stato trasferito il capitolo. Parimenti se il capitolo generale fosse trasferito ad altra provincia, anche l'autorità della vicarìa passa al provinciale di tale provincia.

Si autem conventus ille ad quem capitulum assignatum vel translatum fuerit priorem non habeat, vel eum infra tempus vicarie sue mori contigerit vel amoveri vel extra provinciam esse, durante eius absentia prior illius domus ubi antecedens capitulum fuerat celebratum vices prioris provincialis in omnibus optineat; et sic deinceps retrocedendo quousque conventus ille in quo capitulum provinciale fuerit celebrandum priorem habuerit, qui vices prioris provincialis in omnibus optinebit. Si vero prior illius domus ubi capitulum provinciale fuerit celebrandum in provincia presens non extiterit, vel capitulo provinciali quacumque ex causa non interfuerit, simili modo prior illius domus ubi precedens capitulum fuerat celebratum vices prioris provincialis in ipso tantum capitulo in omnibus optinebit, donec prior eiusdem provincie sit electus et confirmatus, vel magister ordinis[1] in predictis casibus aliter ordinaverit et ipse vel ille cui vices suas commiserit presens in provincia extiterit[2].

Lectio. Si autem conventus ille ubi capitulum assignatum fuerit vel translatum, priorem non habuerit vel eum infra tempus vicarie sue mori contigerit vel amoveri vel extra provinciam esse, durante eius absencia prior illius domus ubi antecedens capitulum fuerat celebratum vices prioris provincialis in omnibus obtineat; et sic deinceps retrocedendo quousque conventus ille in quo capitulum provinciale fuerat celebratum priorem habuerit, qui vices prioris provincialis in omnibus obtinebit. Si vero prior illius domus ubi provinciale capitulum fuerat celebrandum in provincia presens non extiterit, vel capitulo provinciali quacumque ex causa non interfuerit, simili modo prior illius domus ubi precedens capitulum celebratum fuerat vices prioris provincialis in ipso tantum capitulo in omnibus obtinebit. Et sic deinceps donec prior eiusdem provincie sit electus et confirmatus, et ipse vel ille cui vices suas commiserit presens extiterit in provincia; vel magister ordinis vel capitulum generale aliter in predictis casibus ordinaverit.

& Se il convento ospite del capitolo assegnato o trasferito manca di priore, o costui decedesse durante la propria vicarìa o fosse rimosso o si trovasse fuori provincia, in sua assenza fa in tutto le veci del priore provinciale il priore del convento ospite del precedente capitolo; e così a ritroso finché non si trovi il priore del convento ospite del pregresso capitolo provinciale che assuma piena vicarìa del priore provinciale. Se poi il priore del convento ospite del prossimo capitolo provinciale non fosse in provincia o per qualche ragione non intervenisse al capitolo, allo stesso modo il priore del convento ospite del precedente capitolo fa in tutto le veci del priore provinciale nel solo capitolo. e così continuando, finché il priore della medesima provincia non sia stato eletto e confermato, presente in provincia lui o il suo vicario; o finché maestro dell'ordine o capitolo generale non dispongano atrimenti.

Si autem priorem provincialem in capitulo generali vel medio tempore usque ad capitulum provinciale vel in ipso provinciali capitulo mori vel amoveri contigerit, ad ipsum provinciale capitulum eius eleccio pertinebit. Quod si nec ipse nec alius in ipso electus fuerit et confirmatus, vel post provinciale capitulum priorem provincialem mori vel amoveri contigerit, qui eius locum optinet teneatur convocare quamcitius poterit electores, et in die ad eligendum assignata prior provincialis eligatur vel postuletur; et provinciale capitulum |13va| celebretur, nisi prius [post scr.] fuerit celebratum. Quod si in die statuta non elegerint vel postulaverint qui debent eligere, potestas providendi ad magistrum ordinis pertinebit.

Lectio. Si autem priorem provincialem in capitulo generali vel medio tempore |162v| usque ad capitulum provinciale vel in ipso provinciali capitulo mori vel amoveri vel quocumque alio casu infra idem tempus aliquam provinciam priore provinciali carere contigerit, ad ipsum provinciale capitulum eius electio pertinebit[14]. Quod si nec ipse nec aliquis in ipso capitulo electus fuerit confirmatus, vel post provinciale capitulum priorem provincialem mori vel amoveri contigerit, qui eius locum obtinet teneatur convocare quamcicius poterit electores, et in die assignata ad eligendum prior provincialis eligatur vel postuletur; et provinciale capitulum celebretur, nisi prius fuerit celebratum. Quod si in die statuta non eligerint vel postulaverint qui debent eligere, potestas providendi ad magistrum ordinis pertinebit.

& Deceduto o rimosso il priore provinciale nel capitolo generale o nel tempo intermedio tra questo e capitolo provinciale o nello stesso capitolo provinciale, oppure una provincia manchi del priore provinciale entro quel medesimo tempo per qualsiasi ragione, spetta al capitolo provinciale la sua elezione. Se il priore provinciale eletto non vien confermato, oppure muore od è rimosso dopo il capitolo provinciale, chi ne tiene le veci convoca quanto prima gli elettori, costoro nel giorno stabilito procedono a eleggerlo o postularlo; si celebra poi il capitolo provinciale, a meno che precedentemente (in quell'anno) non fosse già stato celebrato. Che se nel giorno stabilito gli elettori non avessero né eletto né postulato il provinciale, spetta al maestro dell'ordine provvedere.

Volumus autem quod electio predicta spectet tantum ad priores conventuales et duos fratres de quolibet conventu ad hoc idem electos a maiori parte conventus per disquisitionem supprioris vel vices gerentis eius et duorum fratrum qui primitus habitum nostri ordinis susceperunt, omnibus fratribus ad conventum illum pertinentibus si comode potest fieri[3] convocatis. Qui secundum formam inferius in electione magistri positam, electionem huiusmodi celebrabunt; hoc excepto quod eos includi, sicut in electione magistri, non oportet.

Lectio. Volumus autem quod electio predicta spectet tantum ad priores conventuales et duos fratres de quolibet conventu ad hoc idem pro qualibet electione de provinciali facienda, si pluries fieri contigerit, noviter[15] electos a maiori parte conventus per disquisicionem supprioris vel vices eius gerentis et duorum fratrum qui primitus habitum nostri ordinis susceperunt, omnibus fratribus ad conventum illum |163r| pertinentibus convocatis, si infra unam dietam ad eos possit nunctius pervenire. Hoc idem in electione prioris conventualis et tractatu eorum que mittenda sunt ad capitulum provinciale observetur. Qui secundum formam inferius in electione magistri positam, electionem huiusmodi celebrabunt, hoc excepto quod eos includi sicut in electione magistri non oportet. Quod si magister ordinis sive capitulum generale aliquem fratrem illius provincie vicarium instituerit in eadem, volumus ipsum vicarium in electione predicta vocem habere.

& Hanno diritto di voto nell'elezione del provinciale i priori conventuali e due frati per ogni convento. Quest'ultimi da eleggere appositamente per ciascuna elezione provinciale, in caso di più d'una; a maggioranza dei vocali conventuali, essendo scrutatori il sottopriore o suo vicario e due frati più anziani di vestizione, dopo convocazione di tutti i frati assegnati al convento, raggiungibili da nunzio in un giorno di viaggio. Queste stesse norme elettorali valgono anche nell'elezione del priore conventuale e nel trattato sulle mozioni da inviare al capitolo provinciale. Gli elettori del priore provinciale seguono medesima procedura descritta  nell'elezione del maestro dell'ordine, eccetta reclusione in conclave. Frate della medesima provincia, istituito vicario di provincia dal maestro dell'ordine o dal capitolo generale, ha diritto di voto nell'elezione del provinciale.

Tres autem priores conventuales qui primitus habitum nostri ordinis susceperunt, disquirant et requirant vota fratrum. Unus autem de illis duobus electoribus illo anno in socium prioris conventualis ad provinciale capitulum eligatur, si tunc fuerit celebrandum. Quod si electores vel eorum alterum impediri contigerit ante quam iter ad eundum ad electionem arripuerint, conventus alium vel alios possit eligere loco ipsorum qui fuerunt impediti. Idem dicimus de socio prioris conventualis euntis ad capitulum provinciale electo.

Lectio. Tres autem priores conventuales qui primitus habitum nostri ordinis susceperunt, disquirant et requirant vota fratrum. Unus autem ex illis duobus fratribus electoribus illo anno in socium prioris conventualis euntis ad provinciale capitulum eligatur, si tunc fuerit celebrandum. Quod si electores vel eorum alterum impediri contigerit antequam iter ad eundum ad electionem arripuerint, conventus alium vel alios possit eligere loco illorum qui fuerint impediti. Idem dicimus de socio prioris conventualis euntis ad capitulum electo. Instante vero prioris provincialis electione, priorum conventualium illius provincie absolucionem nisi ob causam criminis vel gravis scandali fieri totaliter prohibemus[16].

& Scrutinano i voti dei frati i tre priori conventuali più anziani di vestizione. Venga eletto uno dei due frati elettori da dare in socio del priore conventuale al capitolo provinciale di quell'anno, se va celebrato. Che se gli elettori, o uno dei due, fossero impediti dall'andare al capitolo elettivo, il convento può eleggerne altri al loro posto. Medesime disposizioni circa il socio del priore conventuale al capitolo provinciale. Imminente l'elezione del priore provinciale, proibiamo l'assoluzione dall'ufficio dei priori conventuali di tale provincia, salvo caso di crimine o scandalo grave.

Statuimus ut prior provincialis in capitulo generali a magistro et diffinitoribus premissa diligenti examinatione confirmetur vel amoveatur. Poterit nichilominus eum magister ordinis confirmare vel amovere. Quod si ordo magistrum non habuerit, tres de ipsis electoribus aliis ab electo, qui primitus habitum nostri ordinis susceperunt, ipsum confirmandi et conpellendi ad officium habeant potestatem. Quod si non concordaverint, duorum sententia prevalebit. Si vero electum non confirmaverint, ab eisdem electoribus ad electionem iterum procedatur, et ad tres antiquiores secundum formam predictam confirmatio pertinebit. Si autem magistrum ordinis mori vel amoveri contigerit ante quam electio ad ipsum pervenerit vel quam electum confirmet, in hoc casu tantum ad vicarium ordinis confirmatio pertinebit. Si vero post confirmationem, ante quam ad electum confirmatio |13vb| ipsa pervenerit, magistrum mori vel amoveri contigerit, nichilominus confirmatio suum sortiatur effectum[4].

Lectio. Statuimus ut prior |163v| provincialis in capitulo generali a magistro et diffinitoribus premissa diligenti examinacione confirmetur vel amoveatur. Poterit nichilominus eum magister ordinis confirmare vel amovere. Quod si ordo magistrum non habuerit, ad vicarium ordinis confirmacio pertinebit[16a]. Si vero post confirmacionem antequam ad electum confirmacio ipsa perveniat, magistrum ordinis mori vel amoveri contigerit, nichilominus confirmacio suum sorciatur effectum.

& Il priore provinciale è confermato o rimosso nel capitolo generale dal maestro dell'ordine e definitori dopo diligente esame. Anche al solo maestro tuttavia è data facoltà di confermarlo o rimuoverlo. Se l'ordine è senza maestro, la conferma spetta al vicario dell'ordine. Se il maestro dell'ordine morisse o fosse rimosso dopo conferma concessa e prima che pervenga all'eletto, la conferma conserva il proprio valore.

Provincialis autem prior eandem habeat potestatem in sua provincia quam et magister ordinis, et eadem sibi reverentia et obedientia a comprovincialibus exhibeatur que magistro exhibetur, nisi magister presens extiterit. Item prior provincialis provinciam suam totam per se si poterit, vel per vicarios idoneos, teneatur annis singulis visitare, quibus auctoritatem suam committat prout sibi videbitur expedire. Priores provinciales cum fuerint absoluti, ad illos conventus pertineant de quibus fuerint assumpti, nisi per superiores suos fuerit aliter ordinatum[5]. Si vero in provincialatu decesserint, libri et alia que habuerint per provisionem ordinis a provincia antequam essent provinciales vel ab aliquo conventu, ad provinciam vel conventum simpliciter pertinebunt. Alia vero omnia que habuerunt, sint illorum conventuum de quibus assumpti fuerunt. Ea vero que adquisierunt tempore provincialatus, ad provincias quarum erant priores spectabunt[6].

Lectio. Provincialis prior eandem habeat potestatem in sua provincia quam et magister ordinis, et eadem sibi reverencia et obediencia a comprovincialibus exhibeatur que magistro exhibetur, nisi magister presens extiterit. |164r| Item prior provincialis provinciam suam totam per se si poterit, vel vicarios ydoneos, teneatur annis singulis visitare, quibus auctoritatem suam committat prout sibi videbitur expedire. Priores autem provinciales cum fuerint absoluti, ad illos conventus pertineant de quibus fuerant assumpti, nisi per superiores suos aliter fuerit ordinatum. Si vero in provincialatu decesserint, libri et alia que habuerint per provisionem ordinis a provincia vel conventu aliquo antequam essent provinciales vel in ipso provincialatus officio, ad provinciam vel conventum unde habuerunt simpliciter pertinebunt. Alia vero omnia que habuerunt, sint illorum conventuum de quibus assumpti sunt. Ea vero que acquisierunt tempore provincialatus, ad provincias quarum erant priores spectabunt.

& Il priore provinciale nella propria provincia ha la medesima autorità del maestro dell'ordine; e medesima reverenza e obbedienza gli devono i coprovinciali quale al maestro dell'ordine, a meno che costui sia presente. Il priore provinciale ha il dovere di visitare l'intera sua provincia una volta l'anno, lui personalmente se possibile, o tramite idonei vicari, ai quali a discrezione delega autorità e competenze. Assolti dalla carica, i priori provinciali fanno ritorno ai conventi dai quali furono assunti, salva diversa disposizione dei superiori. Se morissero durante il provincialato, libri e altri beni ricevuti per provvizione dell'ordine dalla provincia o da qualche convento prima del provincialato, appartengono a tale provincia o convento. Tutto il resto appartiene ai conventi dai quali furono assunti. Quanto invece acquisito durante il provincialato, appartiene alla provincia di cui erano priori.


[1] vel magister ordinis: vel capitulum generale add. 1328, MOPH IV 177/20-22

[2] cf. CG 1317, MOPH IV 101/16-23.

[3] si comode potest fieri abrog. 1331, MOPH IV 206/33

[4] Si autem magistrum ordinis mori vel amoveri contigerit ante quam electio … nichilominus confirmatio suum sortiatur effectum add. 1303, MOPH III, 320/1-8

[5] Priores provinciales cum fuerint absoluti, ad illos conventus pertineant de quibus fuerint assumpti, nisi per superiores suos fuerit aliter ordinatum add. 1279, MOPH III 200/10-13

[6] Si vero in provincialatu decesserint, libri et alia ...  ad provincias quarum erant priores spectabunt add. 1286, MOPH III 231/11-17

[14] Cf. CG 1364-67: MOPH IV, 403/3-13, 409/26-38

[15] pro qualibet eleccione de provinciali facienda, si pluries fieri contigerit, noviter add. 1358, MOPH IV 382/22-28

[16] Instante vero … totaliter prohibemus add. 1355, MOPH IV 365/5-10.

[16a] Quod si ordo magistrum non habuerit, ad vicarium ordinis confirmacio pertinebit ]  Quod si ordo magistrum non habuerit, tres de ipsis electoribus aliis ab electo, qui primitus habitum nostri ordinis susceperunt, ipsum confirmandi vel compellendi ad officium habeant potestatem. Quod si non concordaverint, duorum sententia prevalebit. Si vero electum non confirmaverint, ab eisdem electoribus ad electionem iterum procedatur, et ad tres antiquiores secundum predictam formam confirmacio pertinebit. Si autem magistrum mori vel amoveri contigerit antequam ad ipsum electio perveniat vel antequam electum confirmet, in hoc casu tantum ad vicarium ordinis confirmacio pertinebit cod., che ancora una volta si lascia sfuggire emendamento abrogativo 1348 (MOPH IV, 285/17-24 (1343 incoatio), 293/23-29 (1344 approbatio)  nessun cap. gen. nel 1345 a motivo del decesso di maestro Pietro de Baume-les-Dames  307/6-8 (1346 incoatio), 313/2-4 (1347 approbatio), 322/7-10 (1348, «et hec habet tria capitula»). Aggiornano correttamento COP 1360L, COP 1360F, COP 1380-88. Tutto il caso in MD 28 (1997) 385-87: Constitutiones OP dist. II c. 3,


precedente successiva