Cronica Sancti Dominici, pars I, f. 17r: acta et gesta 1603-

⌂

Cronica conventus Sancti Dominici
de Fesulis OP

■ pars I: acta et gesta conventus, ff. 1r-39v (1406-1678 ca.) ■

Anno Domini 1603 reverendus pater frater Sanctes Tosinus, cuius iam pridem diuque antea opera multis muneribus iisque magnificis templum nostrum et sacrarium ornatum fuerat, largitus est denuo casulam sericam, purpuream, textili auro undequaque reticulatam, singulis retis plagis stellula aurea adornatis, albam etiam ex materia tenuissima ut pugno propemodum capi patet, diligentissime et artificiosissime consutam; stolam insuper, manipolum et balteum non minori elaborato artificio; calicem argenteum aliqua in parte candidum, aliqua inauratum, celaturis bellissime insculptum; stragulum calicis nitentem textili auro; tecam denique qua corporale - ut vocant - asservatur ut a vulgari usu longe distantem, ita venustate quadam singulari nitescentem, tecẹ materia preciosa ex serico et auro commistis opere textorio, forma inusitata; nam praeter loculum |f. 17r| quo conservabatur linteum candidum, tenue acus insigni artificio in orbem radians, complicationes quatuor pulcherrimẹ conparium alarum formam habentes additẹ sunt, quibus quasi fenestris sacrẹ quẹdam imagines pictẹ occludabantur. Munera sane tam munifico homine digna.

Anno eodem, priore reverendo patre fratre Laurentio Minio, emptum est predium quod vocant Bivigliano a monialibus quẹ dicuntur di Ripoli^[1].

Anno eodem, opera et hortationibus reverendi patris fratris Damiani Oricellarii, a sinistra parte ianue templi excavatum est sepulcrum et ornatum candido marmore a lodabili Societatis Rosarii; quẹ societas, cum prius ara Annuntiationis uteretur, ad aram quẹ Incoronatẹ dicitur traslata est. Appendit etiam ante aram predictẹ Societatis lampadem satis spectabilem, sumptibus et eleemosinis sodalium comparatam. Compenset Deus labores, quibus huius Societatis ornandẹ et augendẹ causa pater iste perpetuo est occupatus.

Anno Domini 1606 perfecta est sacristia huius conventus, quẹ incepta fuit a fratre Dominico Papi. Quo tempore fundamenta iacta fuerunt et parietes a terra educti sunt in altitudinem quasi brachiorum quattuor; et id totum ex eleemosinis, anno scilicet 1595. Deinde anno 1602 parietes perfecti sunt, et camera desuper imposita - una cum tecto - ex pecunia e Gallia missa a magistro Seraphino Banchi, nimirum ex scutis quasi 650. Demum sumptibus coenobii, extrema manus operi imposita est. Nam parietes tunica liniti |f. 17v| sunt una cum camera et dealbati; et pavimentum lateribus stratum est, necnon finestris cancelli vitris clausi impositi sunt, et extrinsecus muri crassa litura obliti, et impacti sunt coeteris opportunis toti operi supradictis, in quibus scuta 150 expensa sunt.

Superiori anno 1604 Henricus IIII rex Galliẹ designavit pro episcopatu dicto de Angolem magistrum Seraphinum Banchi, huius cẹnobii filium; eidemque litteras impertiit in forma quam dicunt "brevis", ut a summo pontifice episcopus crearetur dictẹ ecclesiẹ. Qui consequenti anno 1605 dictum episcopatum resignavit eo consilio ut in claustro sibi viveretur et obedientiẹ vacaret, eligens subesse potius quam prẹesse.

Anno 1606 admodum reverendus pater frater Niccolaus Pandolfini, sacrista maior, curavit ut fieret in oratorio sacristiẹ altare cum armario, in quo imago sacra Annunciatẹ depicta fuit coloribus oleo profusis; necnon armariola addita sunt et depicta ad ornatum eiusdem altaris, quẹ quidem continebant mysteria sacra Passionis. De foris intus vero claustra ipsa, armarii prẹ se ferebant imagines hinc sancti Romuli, inde sancti Antonini. Tota autem pictura huiusmodi exarata est opera et manu fratris Ioannis de Florentia, conversi filii huius coenobii. Ipsum vero armarium deputatum est pro conservandis reliquiis, calicibus et vasibus argenteis divino cultui dedicatis. In quibus omnibus construendis scuta 40 aurea expensa sunt.

Eodem anno 1606 in eadem sacristia constructum est magnum armarium coopertum extrinsece nucis ligno, et superimposita sunt armorum insignia domus sancti Dominici patris nostri eiusque familiẹ ac fratrum Predicatorum; in quo extat repositorium grande, hinc inde ex utroque latere habens minora armaria pro reponendis quibuslibet paramentis. Quod quidem confectum est ingenio magistri Matthẹi Nigetti operaque suorum artificum. Ligna vero pro maiori parte accepta sunt ex fragmentis veteris chori eiusdem nostrẹ ecclesiẹ. Totum autem opus perfectum est ex elẹemosinis[sic] quas attulit reverendus pater frater Cyprianus Brignole a Genua, a suis nepotibus Ioanne Francisco et Ioanne Baptista Brignole acceptas. Que quidem eiusmodi fuerunt ut ex eis summa scutorum 170 aureorum consurgeret; et expensa est pro maiori parte pro mercede magisterii et operarum, magna ipsius aedis utilitate et ornatu.

Eodem anno, in eadem ecclesia nostra Sancti Dominici constructus est novus chorus et ampliatus, habens in fronte presbiterium; in quo quatuor columnẹ fulciunt cameram de supra impositam ipsis, ex petra serena excisis. Ex qua petra eadem, fenestrẹ et alia ornamenta extructa sunt. Opus huiusmodi inceptum est ab admodum patre magistro Seraphino Banchi, qui in eo insumpsit scuta 2400 aurea; coenobium vero addidit impensam scutorum 300 aureorum, necnon ex elẹemosinis dicti fratris Cypriani alia scuta 200 adiecit aurea. Ipsis autem tribus fenestris transennẹ impositẹ sunt vitreẹ luculentẹ, quarum una - quẹ respicit meridiem - empta fuit pretio elẹemosinae quam largitus est admodum reverendus pater frater Sanctes Tosini; reliquẹ vero ex largitionibus confectẹ sunt quas ipsum coenobium corrogavit ex propriis impensis, necnon patrum amicorum muneribus.

Eodem anno inceptum est opus quo libri sacri choro deservientes conscripti sunt nova opera ac manu reverendi patris domini Fulgentii Beatrice de Forli, ordinis Vallisumbrosẹ; atque ita confectum est graduale dominicarum, necnon digestẹ sunt in tribus tomis omnes misse feriales totius anni. Ipsi vero libri cooperti sunt corio rubeo iuvencẹ Flandre fibulis ac bullis auricalco similibus ornato. Sumptus autem ad hẹc perficienda prẹbuerunt prẹdicti patres, pater Sanctes Tosini et frater Cyprianus Brignole. In quibus expensis, summa consurgit ducatorum aureorum 280 et eo amplius.

Eodem anno 1606, sub prioratu admodum reverendi patris fratris Cherubini Baroncini, emptum est prẹdium - Tartagliana vocatum - a patribus Sancti Marci, prẹtio ducatorum 1600 aureorum. Quẹ quidem pecunia collecta est his rationibus: nimirum scuta aurea 639, librẹ 4.12 ex numis coenobii; alia scuta similia 460, librẹ 2.7.8 ex numis exactis a comitibus de Pepolis bononiensibus ad rationem principalis sortis census super bonis ipsorum fundati; et scuta 200 aurea accepta ex legato fratris Ioannis Baptiste Sertini, et alia 200 aurea scuta accepta ex legato episcopi del Nero; scuta denique 100 accepta ex portione census fundati super bonis monachorum de Vertiglio.

Anno 1610 sub prioratu patris fratris Nicolai Pandolfini empta sunt a domino Ioanne Vincentii Ricasoli prẹdia sex sita in potestaria di Greve, cum domo herili^[2]posita in prẹdio delle Lame; singula vero prẹdia continent suas domos pro rustico colono recipiendo. Horum autem fines describuntur in instrumento contractus rogato a notario domino Francisco Cuorli. Pretium ipsorum fuit aureorum scutorum sex millia, et eo amplius eorum gabella pro qua soluta sunt scuta plus minus 480. Quorum omnium summa extracta est e nummis exactis a fundo census quem frater Cyprianus Brignole olim Bononiẹ fundaverat.

Anno 1611 sub eodem priore emptẹ sunt residentiẹ duẹ, ex ligneo nuceo confectẹ et affabre excultẹ, quẹ constitutẹ sunt in ecclesiẹ presbiterio super gradu petreo; nec non emptum est armarium nuceum cum suo prospectu ligneo sculture similis, quod positum est in sacrario medium inter verumque ostilium. Pro quorum omnium pretio, soluta sunt scuta quinquaginta quinque.

Eodem anno ecclesie presbiterium aliquatenus extensum est, dum scala ipsius denuo est constructa molliori area super gradus ad cancellos hinc inde e petra exculptos. Porro post sacrarium, cellẹ aquariẹ fornix imposita est; necnon post chorum aditui camera est constructa. Insuper extructa est scala ad dormitorium ascendens e regione novitiatus, |f. 19v| et altera inde descendens ad claustrum; necnon alia nonnulla confecta et refecta sunt pro opportuno apparatu. In quibus omnibus expensa sunt scuta [trecenta add.] triginta tria, quẹ - procurante fratre Cypriano Brignole - largita sunt domini Ioannes Franciscus et Ioannes Baptista Brignole, ipsius nepotes.

Eodem anno, nomine mutuẹ donationis huiusmodi facta est transatio qua patres nostri cẹnobii dederant domino Mario Farnesio tabellam in qua Annunciatio Dominica est depicta a beato Ioanne Angelico, huius conventus filio; ipse vero dominus Marius, pro animi sui grati indicio, ipsi cẹnobio largitionem contulit mille quingentorum scutorum. Quẹ ex decreto patrum debent expendi in ornanda capella Annunciationi dicata, et pro ciborio extraendo in altari supremo cum sedibus chori; et si quid supererit, pro supplemento expensarum faciendarum in extruenda turri et campana ẹnea educenda.

Bona collata isti conventui ab admodum reverendo patre magistro fratre Iacinto Ansaldi videantur pag. 168, in qua notata sunt ex fratre Vincentio ???ui, lectore huius conventus. Bona collata huic conventui ab admodum reverendo patre magistro fratre Timoteo Riccio videantur pag. 167, in qua notata sunt.

Anno 1611, sub prioratu patris fratris Nicolai Pandolfini, coepta est extrui turris pro campanis, cui imposita est pyramis et desuper globus ẹreus deauratus, substentans crucem ẹream deauratam; sub quibus acuminibus in summo vertice reliquiẹ sanctorum conditẹ sunt. Totum autem opus perfectum est hoc anno 1613, existente priore patre fratre Reginaldo Cecchino florentino cive.

Initio prioratus eiusdem patris Cecchini extructa est porta et via secreta tendens ab aditu existente post chorum et descendens in vestibulum posteriorem sachristiẹ.

In eodem prioratu fratris Reginaldi Cechini non solum extructa et ad exitum perducta turris campanaria, quam reperiit inceptam et tantumodo fere duobus cubitis erectam, sed confecta fuit tabula beatissimae Virginis Annuntiatae in nostra aecclesia a Iacobo Emporiense[sic] depicta, insigni pictore, addito ornamento deaurato. Insuper confecta fuit in tempore sui muneris, custodia seu ciborium augustissimi Sacramenti altharis, quod postea a suo successore fuit deauratum. Praeterea sericeis ornamentis coopertẹ fuerunt parietes praesbiterii ante altare ac totius aecclesiae, nec non et parietes Sanctissimi Rosarii ex eleemosinis ei ab amicis collatis. Insuper pullarius cum domuncula olitoris^[3] et famulorum conventus, undique parietibus septus iuxta novitiatum. Columbarium in praedio quod dicitur Greggie citra flumen Greve extructum, prẹdiorum omnium cultura non parum invigilavit. His Deo auxiliante peractis, subsequutus est frater Petrus Martyr Ceffinus.

Eodem tempore prioratus reverendi patris Reginaldi Cecchini, frater Seraphinus Banchius emit magnum armarium sacristiẹ quinquaginta scutis, et aliud prope ianuam sacristiẹ.

Anno 1615 prẹfatus frater emit magnam portam ecclesiẹ 50 scutis, necnon cortinas sericas eiusdem ecclesiẹ septuaginta scutis.

Sub prioratu admodum reverendi patris prioris et magistri fratris Sanctes Botti, die primo aprilis anno MDCXXXXIIII, cum diem extremum clausisset illustris dominus Franciscus del Bene, concessa fuit domus et hortus quem ipsemet dum vitam ageret Franciscus possidebat, domino Ioanni Francisco Baldesio et dominae Mariae Vaglienti Baldesiae eius consobrinae dum hac lucis usura fruerentur, cum hac conventione ut annuatim solverent nostro conventui decem et otto numos aureos, septem librarum in numos singulos; et insuper pro ipso ingressu solverent quatorcentum numos aureos eiusdem valoris. Cui conditioni praehabuit assensum ipse reverendus pater prior singulique fratres eiusdem conventus, sicut per publicum instrumentum patet ipsamet die confectum.

Eodem existente priore, anno MDCXXXXV, die 28 aprilis, concessum fuit sacellum Sancti Ioannis Baptistẹ - quod est secundum ad dexteram post ingressum nostrae aecclesiae, olim de Martinis venetis - illustrissimo domino Thomae de Guadagnis eiusque descendentibus, posita conditione quod tabula altharis Petri Perusini pictoris semper in eodem loco persistat; et debitum centum aureorum quo ei tenebatur conventus noster - quos numos illustrissimus Iacobus de Guadagnis olim comodaverat nobis gratis -, pẹnitus deleretur et condonaretur. Insuper quod ex tela argentea, quam dono dedit ipsemet Iacobus ab ipso domino Thoma suo aere, conficerentur quinque pallia seu operimenta pro facie altharium nostrae aecclesiae. Et si forte accideret quod ipsum sacellum a quovis repeteretur titulo iurisditionis nobis ignoto, datus fuit ipsi domino Thomae infra decennium sive per decennium regressus ea vice supra sacellum tertium Divi Antonini cum supradictis conditionibus. De quo exarata fuit scriptura et subscritta et notata ad librum C mem(ori)a con(??).

Quo magis innotescant beneficia a pluribus profecta in nostrum conventum Sancti Dominici Fesularum et praecipue in ornamentum sacristiae, ut pro ipsis benefactoribus (ut par est) a nobis preces fundantur et ipsamet beneficia custodiantur, nonnulla visum est hic recensenda:

Ab admodum reverendo patre magistro fratre Ioanne Montauto, huius conventus filio, largitum fuit vexillum sericeum rubeum, argento illusum, ornatum aureo, pro cruce deferenda ad evangelium et in processionibus, valoris quadraginta numis aureis.

Ab Thoma Passinia(n)o Florentino donatum fuit vexillum sericeum, albo ad eundem effectum ornatum auro, fere eiusdem praetii.

A Francisco Magliano ditata fuit sacristia pluviali sericeo albo ornato aureo, opera damascena, praecio triginta numis aureis.

A pluribus benefactoribus confectum fuit pro ipsa sacristia promptuarium nuceum ad servanda vexilla, linteamina et varia indumenta clericorum; in quo a fratre Bonaventura converso, subsacrista, fuit erogata pecunia fabris lignariis ad triginta et amplius numos aureos.

Ab elemosinis collectis benefactorum, et industria et labore ipsius fratris Bonaventurae subsacristae, confecta fuere quae inferius conscricta conspiciuntur, hoc est:

- casulae tres sericee albae opera damascena, auro ornatae, cum suis stolis et manipulis;

In quibus omnibus ornamentis solvit enumerata pecunia numos aureos septuaginta quinque, et eo amplius.

In primo prioratu patris magistri fratris Sanctes Botti, frater Ambrosius Bantinus magister, ex eleemosinis ex quadragesimalibus vestibus collectis, atrium refectorii videlicet lavamane (ut aiunt), portas, fenestram, sedilia cum tribus picturis, scilicet imagines Salvatoris et Deiparẹ et ipsius Deiparẹ cum puero Iesu representantibus, ad formam quẹ nunc inspicitur reduxit. Summa expensarum fuit circiter centum quinquaginta scutorum.

Sub prioratu vero patris fratris Anselmi de Sirigattis, idem frater Ambrosius totum quod est ante portam coquinẹ - quod galleriam vocant -, cum fenestra et insignibus huius conventus prẹsulum(?) instauravit et efformavit. Expensa fuerant circiter viginta scuta.

Et quia vas interius quod excipiebat aquas ad abluendas manus, eas ministrabat cum detrimento petrarum anteriorum parietem(?) lavamane - ut vocant - componentium, iterum sex scuta donavit ut huic defectui ??rare recurrerent.

Nel tempo del priorato del padre frate Antonio Bandini maestro, che fu di 20 mesi, si adornò il refettorio, si fecero le spalliere dal padre maestro fra Santi Botti, che costorno trecento venticinque scudi incirca.

Si fece l’ornamento del crocifisso coi crediti di fra Serafino Stefani, che fu compagno del Borgo, e si spese intorno a 26 scudi.

Si fece il pulpito nuovo con danari del padre fra Timoteo Mendes, che haveva prestato al convento, e costò intorno a 22 scudi.

In chiesa si fece l’organo nuovo col suo ornamento, coi danari del deposito del medesimo priore frate Ambrosio Bandini. Costò l’organo solo cento cinquanta scudi, e l’ornamento quaranta. In calcina, rena, ferramenti, mattoni, opere di maestri 18 scudi. Per le spese dell’organaio e de’ legnaioli satisfece al convento con dieci scudi. In tutto scudi 221 incirca.

Il padre predicatore generale Mazza cominciò con una fossa la pergola, lungo il pollaio dentro alla vigna, ma non la finì.

Nel primo orto fece il padre maestro fra Iacinto Arnaldi la pergola lungo il pollaio, costò intorno a 60 scudi; e di tre parti non erano finite apena due, sì che finita arriverà a cento.

Si menò a bronconi il quadro della vigna del primo orto, che è a dirimpetto al forno^[5].

Cadente^[6] anno 1663, cum prioratus officio fungeretur reverendus pater magister frater Ioannes Dominicus Tiburzii, cumque huius conventus patres quatuordecim iam annos elapsos esse viderent ex quo neminem ad sacrẹ religionis habitum - ob bullam ab Innocentio X die 22 decembris editam - in illo recipere poterant, curarunt ut peterent (prẹsertim vero admodus reverendus pater magister frater Sanctes Botti) a Sacra Congregatione ob id super status regularium ab eodem Innocentio instituta, ut ipsis quoque sacrẹ religionis habitum posse dare novitiis concederetur quod conventibus Sanctẹ Mariẹ Novellẹ et Sancti Marci de Florentia iamdiu concessum fuerat. Et cum id assequi non possent, quamquam iteratis precibus impensi efflagitarent, confugerunt tandem ad reverendissimum patrem generalem fratrem Ioannem Baptistam Marini, qui respondit: quotiescunque a Sacra Congregatione postulassent ut hic conventus inter eos haberetur qui strictioris observantiẹ sunt, sacrarumque constitutionum prẹcepta toto rigore exequi decrevissent, procul dubio licentiam obtenturos novitiatumque recuperaturos. De hoc inito consilio generali, statutum est per vota secreta ut fieret memoriale, in quo peteretur a Sacra Congregatione (uti factum fuit) dicta observantia, et ut facultas daretur recipiendi novitios.

Et responsum fuit ab ill(ustrissimo) domino domino Prospero Fagnano, dictẹ Congregationis secretario (studio tamen, opera et consilio patris fratris Ioseph Buonfigli de Minerva, sanctẹ observantiẹ zelantissimi, scientia ac bonitate singulariter prẹditi, nec non magnẹ authoritatis tum apud dictum prelatum tum totam apud Urbem, cuius directione in hoc conventu exordium habuit perfecta observantia), quod quotiescunque isti patres in priorem delegissent patrem fratrem Ioannem Baptistam Bottigli, tunc temporis in conventu Sancti Marci novitiorum magistrum, atque totis prẹcordiorum medullis rigorosam in isto conventu recipere voluissent observantiam, gratiam et novitiatum procul dubio obtinuissent. Quapropter cum prioratus officium deposuisset dictus pater magister Ioannes Dominicus Tiburzi, una voce prẹfatum Ioannem Baptistam Bottigli - filium conventus Sancti Marci de Florentia - priorem instituerunt; qui formali reverendissimi patris generalis adstrictus prẹcepto ad munus |f. 23v| illud suscipiendum, mense ianuarii 1663 ab Incarnatione fuit (ipso vel renuente) coactus.

Istas inter procellas, duo lucis radii mentales novi prioris tenebras fugaverunt. Quorum primus maxima erat in Deum confidentia; secundus vero reverendissimi patris generalis authoritas, qui tum in eius auxilium tum in novitiorum magistrum p(atrem) l(ectorem) fratrem Thomam Betti - tunc temporis in Venetiarum Congregatione degentem - maximamque ei quam posset opem spopondit, sicuti de facto evenit. Nam paucis post diebus, maxima cum voluptate dicti patris prioris, pervenit in hunc conventum prẹfatus p(ater) l(ector) Betti, a quo in magistrum novitiorum statim fuit electus. Et Sacra Congregatio, paulo post dicti patris prioris possessionem, infrascripto in decreto facultatem recipiendorum ad religionem novitiorum benigne transmisit:

Il priore e frati di San Domenico di Fiesole dell’ordine di San Domenico pregarono la Santità vostra che si contentasse dargli licenza che potessero vestire nel lor convento i novizii, come haveano vestito in ogni tempo per il passato, esibendosi a quest’effetto di ridurre il lor convento alla più stretta osservanza. Gli fu benignamente risposto che gli si saria fatta la grazia ogni volta che in effetto si riformassero; e che facessero priore il padre fra Giovanni Battista Bottigli, huomo molto a proposito, per introdurre la nuova ordinanza. I padri l’hanno unanimamente eletto e già è in possesso dell’offizio. Però pregano humilmente la Santità vostra a volergli compire la gratia, della quale ne resteranno con perpetua obligatione. Quam Deus etc.».

«Sanctissimus dominus noster dominus Alexander, divina providentia papa septimus, pro reformatione observantiẹ regularis in ordine fratrum Prẹdicatorum, praesentis decreti vigore instituit ac deputat prẹnominatum conventum Sancti Dominici Fesulani pro alio novitiatu provinciẹ Romanẹ, in quo regula et constitutiones ordinis cum omni rigore ab omnibus illhic[sic] degentibus ad unguem observentur, nec cum aliquo ibi |f. 24r| commorante in carnibus vel aliis regulari vitẹ repugnantibus quoquo modo aut quovis prẹtextu vel colore - nisi propter actualem infirmitatem duntaxat - dispensari possit, quemadmodum ipsius ordinis constitutionibus salubriter est cautum. Et in eodem conventu impertitur licentiam superioribus regularibus, ad quos pertinet, ut hac vice tantum septem clericos seu choristas et duo laicos seu conversos ad habitum probationis recipere; et finito tempore novitiatus, ad professionem admittere libere et licite valeant, servatis tamen omnibus et singulis quẹ continentur in decretis de mandato Sanctitatis suẹ editis die XI maii 1655, pro novitiis in prẹdicto ordine recipiendis. Datum Romẹ, die 16 ianuarii 1664.

Quando prẹdictus pater prior ut sui officii possessionem acciperet in hunc conventum pervenit, sex subsequentes Sancti Marci novitios secum in auxilium adduxit: fratrem Ambrosium Chatarinum Spannocchi Senensem, filium professum Sancti Dominici Senarum; fratrem Theodorum Fazzi ex Castronovo, filium professum Sancti Marci Florentiẹ; fratrem Albertum de Rubeis Carrariensem, professum dicti conventus Sancti Marci; fratrem Ioseph Mariam Bartolini Senensem, professum dicti conventus Sancti Marci; fratrem Dominicum Cini Pistoriensem, nondum professum, filium Sancti Dominici de Pistorio; fratrem Hyacintum Tatti de Sentino sive Saxoferrato, nondum professum: electos a patre provinciali [1660-64] patre magistro fratre Hyacinto Libelli, ut cum his exactissima inchoari posset observantia, sicuti (auxiliante Deo) isto ordine fuit inchoata, nempe: surgendo media noctu ad canendas matutinas horas - exceptis |f. 24v| tamen mensibus ẹstivis, in quibus iuxta nostras rubricas die Deo persolvuntur -, Primam recitando antequam suis radiis sol ortus refulgeat; psalmodiam non nimium protrahendo nec nimis prẹpropere^[7] cantando, sed post metrum iuxtam pausam faciendo punctumque nullum tenendo sed statim dimittendo, nullo ante alios incipiente nimisque currere prẹsumente, sed simul cantando simulque pausando maxima cum devotione; locis illis in quibus vetitum est loqui nec non temporibus debitis, strictissimum servando silentium; conventus portas vigili custodia tenendo atque opportuno tempore claudendo; a frequenti hominum cẹtu abstinendo atque in cubiculi solitudine ad studium et orationem incumbendo, scholis et scholasticis exercitationibus vacando; cum nullo - ni forte ẹgrotaret - carnes dispensando, omnibus diebus a nostris constitutionibus taxatis ieiunando, atque vespertinis in collationibus nil aliud quam panem et aliquid fructuum concedendo; idque omne quod coctum saperet, rigorose removendo; bacchanalia omnia seu bacchanaliola semovendo; duobus tantum recreationis diebus (exceptis Adventu et Quadragesima) concessis, quorum primus patribus et conversis, alter vero novitiis fuit adscriptus, ut in illo (quibus erat recreatio) per amorum amẹnitates non ieiunando proficiscerentur, cẹteris tamen cum quibus non fuerat dispensatum strictissimam colentibus cum ieiunio obserbvantiam; habitus et caputia ex lanis non attonsis, iuxta nostrorum generalium capitulorum sanctiones consuendo; orando mentaliter tum post matutinas tum etiam post completorium; mediam horam ab orologio pulvereo ẹque mensuratam exigendo, novitio alta voce sensim legente punctum quod fuerat meditandum; novitios maximo amore |f. 25r| erga studium et observantiam educando, crebris meditationibus exercendo, atque in beatẹ Virginis cultum devotionemque excolendo, qua de causa singulis diebus ad eius honorem integrum recitare debent officium - licet in choro minime recitetur - atque ut magis magisque in dies tum in Deum tum in beatam Virginem incalescerent, adhortatoriis concionibus excitando; quod ut prẹstarent, illorum magister non minus apte quam commode dispertitus est horas tempusque ordine tam pulcherrimo discrevit, ut sine ullo studii, meditationis et dormitionis detrimento, omnibus istis exercitiis fructu non vulgari libere possint vacare; capillorum coronas ad rectam normam conquadrando; totum denique auferendo quod nostris sacris constitutionibus minime videbatur consonum, habentes in animo reformandi omnia secundum intentionem reverendissimi patris generalis, qui multa cum sollecitudine - tum in hoc tum in aliis novitiatus conventibus - sanctam promovere et stabilire observantiam nitebatur.

[1] Monastero domenicano Sant'Iacopo a Ripoli: originariamente in Pian di Ripoli, nel 1301-02 trasferitosi in città di Firenze (Arch. di Stato di Firenze, Conv. soppr., S. Iacopo a Ripoli 1, n. 61), non lontano dal convento maschile di Santa Maria Novella.

[5] Siamo qui a poco meno di metà carta, il resto in bianco. Broncone = grosso ramo; o palo con traversa per sostenere le viti. Folio 22v tutto in bianco.

[6] Cadente anno 1663...: In margine sinistro, della medesima mano del cronista in corso: 1663. Primus patris fratris Ioannis Baptistẹ Bottigli prioratus. Poco sotto e sempre in margine sinistro, giunta in direzione orizzontale, a inchiostro, scrittura di mano novecentesca: «Scribit frater Ioseph Maria Guidi, Senensis cfr. p. 33, usque in finem primae partis». E difatti una medesima mano sembra scrivere le carte ff. 23r-33v, eccetto le lettere del maestro generale trascritte in ff. 27r-28r.

[7] prẹpropere (praepropere) = frettolosamente, precipitosamente. Poco prima era stato scritto Primam recitando...: intendi per Prima una delle ore di recitazione dell'ufficio quotidiano.

■ Importante l'ultimo brano di questa pagina (= ff. 23r-25r) per conoscere il reale contenuto di quel che loro - a quel tempo - intendevano per "rigorosa osservanza religiosa": rigorismo di vita monastica. Pressoché assenti le istanze etiche della vita e testimonianza evangelica.