Cronica Sancti Dominici, pars I, f. 11v: acta et gesta 1566-

⌂

Cronica conventus Sancti Dominici
de Fesulis OP

■ pars I: acta et gesta conventus, ff. 1r-39v (1406-1678 ca.) ■

Anno Domini MDLXVI, de mense ianuarii, restaurata sunt mẹnia viridarii quẹ ad orientem respiciunt. Annos siquidem tres et amplius - ni fallor - solo iacuerant. Nam tempore secundi prioratus reverendi patris fratris Timothei Riccii, validissimo ventorum impetu, quippe quẹ iam vetustate tabuerant, deiecta fuere. In hac itaque murorum reedificatione cubitorum 232, expositi fuerunt aurei viginti septem, quos venerabilis prior frater Seraphinus Ractius pro maiori parte habuit in eleemosinam a reverendo magistro Matthẹo Lachio, filio huius cẹnobii. Deus illi pro meritis retribuat!

Illustrissimus ac reverendissimus frater Michael Bonellus, ordinis Predicatorum ex provincia Romana ac Pii IIIII nepos, die 15 novembris 1570 venit ad conventum nostrum fesulanum, et tunc dedit capitulo novitiorum 100 dies de indulgentia pro qualibet vice visitantibus dittum[sic] capitulum et orantibus pro statu romane ecclesie et summi pontificis ac sue illustrissime dominationis.

Frater Vincentius Herculanus, theologus, vir et moribus et litteris insignis, qui prẹfuit Romanẹ provinciẹ prior provincialis et prior localis in pluribus cẹnobiis extitit, fuit quoque definitor in comitiis generalibus et provincialibus. Missus etiam fuit commissarius apostolicus a Pio V pontifice massimo in utramque Germaniam ad emendandos mores earum. Et demum cum preesset prior cẹnobio Divẹ Mariẹ in Gradibus^[1], XIX kalendas ianuarii MDLXIX designatus fuit ab eodem pontifice Pio V episcopus Sarni, et VI idus ianuarii consecrationis suscepit insignia. Quod ei faustum felixque sit ad Dei gloriam et honorem!

Idem reverendissimus pater, iussu summi pontificis Pii V pontificis maximi, hoc anno 1571 profectus est in societate illustrissimi et reverendissimi patris fratris Michaellis Bonelli, cardinalis alexandrini, legati de latere euntis ad regem Hispaniarum Philippum II^m.

Hic reverendus pater, nostri cẹnobii alumnus, cum imolensem ẹcclesiam gubernaret, comperta morte domini fratris Angeli Diacetii, patritii florentini et reverendissimi episcopi fesulani, cum in vita se persanctẹ amassent, sepulcrum ei in nostra ecclesia aptari curavit, in quo et ipse sepelliri in animo erat, idque ephitaphio insculto neminem latebat. Verum, cum summus pontifex Gregorius 13 illum de sede imolensi ad perusinam trastulisset ne iniuria patriam suam afficeret, cum Deus e corpore carcere exemerit, in sacro celeberrimoque templo Divo Stephano protomartyri dicato ad Prẹdicatores sepelliri decrevit. Patres vero cenobii fesulani, cum reverendissimi patris et domini fratris Vincentii episcopi perusini assensu, reverendissimo domino Francisco Diacetio Cataneo, patritio florentino et episcopo fesulano, co<n>cessere ut in nostra ecclesia dicata divo Domenico patri nostro, apud Fesulas fratri Angelo Diacetio - patritio florentino suoque patruo olim episcopo fesulano - sepulcrum excitare valeat. Quod quidem idem illustris ac rev(erendu)s dominus Franciscus summo studio fieri curavit anno Domini MDLXXXIII.

Anno Domini 1592, priore fratre Antonino Bertio, cum a parte orientali vinea sepe clausa illucusque fuisset, maiori ex parte muro est omnino clausa sumptibus presentis fratris Bastiani Pagni, ex insitis arboribus reenditis aquisitis conventui.

Die X februarii 1571, quo in celeberrimo Dive Marie Novelle templo facta est translatio sacri corporis beati fratris Ioannis a Salerno, socii sanctissimi patris nostri Dominici, reverendus pater frater Mattheus Strozza, prior eius cenobii, misit ad conventum nostrum unam ex eiusdem prefatis Ioannis costis; que quidem eo in loco reposita fuit ubi et viscera divi Antonini archiepiscopi florentini asservantur ad laudem Dei^[2].

Anno Domini 1582 reverendus prior frater Timotheus Riccius multa supellectilia fieri curavit in hoc conventu, et multa providit pro seminario novitiorum quod inceptum est eodem anno, ut suo loco patebit; nec non plures cellulas parietibus divisit et instauravit. Prẹterea bibliothecam novitiorum ornavit armariis et banchis ex elemosinis fratris Bernardi novitii del Nero, qui deinde anno Domini 1583 fecit professionem et sequenti anno 1584 in die Sancti Martini episcopi missam novellam cantavit, et accepit a Petro eius germano paramentum croceum de teletta, scilicet planetam, dalmaticas, pluviale et pallium altaris et leggii et bandam crucis Iesus(?); quẹ omnia parata sunt prẹtio trecentorum aureorum, quos dedit pro ipsis conficiendis prẹdictus Petrus del Nero in gratiam fratris sui, commendans se orationibus fratrum nostrorum, prẹsertim commorantium in hoc conventu.

Anno autem Domini 1586 apposita est tabula Crucifixi in capitulo maiori, depicta manu magistri Michaelis Rodulphi de Tosinis, qui fuit pater fratris Sanctes - reverendi magistri novitiorum ad presens -, qui eam ab heredibus emit ex eleemosinis fratris Bernardi del Nero. Et licet ipsa pictura sit egregia et ornata insuper sit honorifice, totum perfectum est prẹtio aureorum triginta, quos prẹdictus frater Bernardus ante professionem operi deputaverat ex voto. Prius vero superioribus annis, sub regimine prioris fratris reverendi Philippi de Bernardinis, qui successit immediate fratri reverendo Timotheo Riccio prẹdicto, postquam electus est prior Sanctẹ Mariẹ Novellẹ, porta constructa est quẹ vadit ad coemoeterium fratrum, cum sedilibus lapideis et pariete coemento ornato.

Licet autem eleemosinẹ appareant in libro Introitus et exitus et similibus libris, visum est tamen superiori hic annotanda esse nonnulla circa hẹc. Itaque hic colligitur breviter quod prẹdictus frater Bernardus del Nero anno probationis [1582-83] multas eleemosinas fecit huic conventui. Nam et numerata pecunia aliquas prẹbuit et multa victualia providit, scilicet frumenti et vini et olei, prẹter pannos lineos multos quos largitus est; et libros attulit plures. Instante autem professione, idem |f. 13r| frater Bernardus condidit suum testamentum et ex legato reliquit huic conventui scuta ducenta annua durante vita ipsius; de quibus attribuit sacrestiẹ scuta 12 annua, cum onere comburendi cereas candelas in missis. Et ulterius reliquit dicto huic conventui scuta ducenta solvenda per suos hẹredes infra annum a die mortis suẹ, ad effectum prẹdictum scilicet ut in missis cera comburatur. Quẹ scuta debeant converti in annuo redditu vel censu, prout ordinatur et patet in testamento ipsius; et cum onere huic conventui celebrandi in perpetuum quolibet anno unam missam cantatam pro anima ipsius fratris Bernardi del Nero. Tandem idem frater Bernardus reliquit huic conventui quod finitis lineis hẹreduum vocatorum in suo testamento, bona sua ulterius deveniant monasterio Sancte Luciẹ de Florentia^[3] ordinis nostri, ubi est soror ipsius fratris Bernardi scilicet soror Mauritia; et quod fructus dictorum bonorum sint pro dimidia parte ipsius monasterii, pro alia autem dimidia sint et tribuantur una quarta huic conventui, reliqua quarta conventui Sancti Marci de Florentia ordinis nostri. Reliqua vero legata apparent in dicto testamento ipsius fratris Bernardi, et etiam in libro Recordantiarum huius conventus.

Anno 1586 reverendus pater frater Sanctes Tosinus magister novitiorum, cum esset etiam sacrista, curavit ut sacristia dilataretur ut apparet; necnon reparavit vestibulum sacristiẹ, quam etiam ornavit prẹsertim affixis imaginibus sacris misteria redemptionis continentibus, ut videre licet. Insuper et multa oppurtuna providit ipsi sacrestiẹ et divino cultui.

Anno 1587 frater Cyprianus Brignole, in seculo Theremus nominatus, habitum religionis sumpsit in die Annunciationis 25 martii, existente priore conventus fratre Niccolao Sermartellio. Hic multa bona fecit. Nam, cum pervenisset ad emittendam professionem, multas eleemosinas elargitus est, prẹsertim ordini nostro, et in primis huic conventui, cui donavit infrascripta: primum remisit debitam sibi summam scutorum aureorum 1800 vel circiter, quẹ scuta ab ipso receperat hoc cẹnobium partim numerata pecunia, partim pro conficiendis paramentis ecclesiasticis sacrestiẹ consignandis, partim pro instauratione conventus et pro exornanda lignis fabrefactis scola novitiorum, partim in superlictibus, presertim pannis lineis et papilione viridi serico. Etenim inter coetera, hẹc tribuit sacrestiẹ videlicet sex candelabra de ottone magna pro altari maiori, cum duobus aliis ligneis depictis |f. 13v| et deauratis ponendis super terram iuxta altare. Deinde curavit fieri paramentum integrum pro missa cantanda, cum bannis ad crucem et ad leggia de serico damasco albo floribus asperso et frangiis aureis exornato. Tunc temporis etiam eius beneficio ablatẹ sunt lucernẹ ab altari maiori et incoeptum est quotidie uti candelis cereis.

Nam ipse frater Cyprianus condidit suum testamentum revoluto anno, et emisit professionem solennem sub die 25 martii 1588, in quo reliquit et donavit 600 aureos de libris 7 ipsi sacristiẹ, ut annuus redditus emeretur insumendus in expensis cerẹ albẹ conburendẹ in altari maiori. Quẹ quidem ipsius voluntas executioni demandata est, et census emptus Romẹ annuus exigendus a Monte Religionis; qui census in quinque locis subsistit. Et contractus huiusmodi factus est mediantibus Iustinianibus. In eodem testamento reliquit et dedit coenobio aureos 400 pro instauratione capellẹ altaris maioris et pro constructione cappellẹ Sancti Antonini, quẹ extructa est in loco ubi prius erat ipsum prẹsepe, quod hac de causa translatum est intra ipsam cappellam; in qua super altare posita est tabula depicta manu egregii pictoris Iohannis Baptistẹ Paggii Ianuaensis, reprẹsentans miraculum santi Antonini quando ipsius meritis et prẹcibus filius quidam de Filicaria nobilis florentinus a mortuis revocatus est. Et empta est aureis 55 ipsa pictura, et ornamentum emptum est aureis 60, i<n> quo affixa sunt arma seu insignia familẹ Brignole in memoriam. Et sub altari capsa deaurata reposita est in qua asservantur reliquiẹ divi Antonini, scilicet capsa in qua conditum fuerat ipsius corpus sacrum ante translationem, necnon viscera ipsius sancti, una cum cappẹ parte et breviario eiusdem coelitis, ut videre est legenti inscriptionem. Quẹ capella extructa est sub fratre Ioanne Baptista Aldobrandino, priore huius conventus pro tempore. In qua capella a patribus sancitum est missam celebrari quotidie pro familia Brignole, et in anniversario solenni Annunciationis Dominicẹ sacrum officium cantari, similiter in solennitate Sanctẹ Margaritẹ fieri sacrum cantu solenni. Prẹterea idem frater Cyprianus curavit fieri calicem argenteum deauratum, necnon turibulum cum navicula argentea.

Item curavit ẹdificari novam domum pro novitiis, cuius architectus extitit reverendus pater frater Dominicus Portigianus Florentinus^[4]. Pro hac fiendi costructione ex testamento reliquit |f. 14r| florenos quinque millia de lire 7. Et die 21 martii dimissus est primus lapis in fundamenta. Murus insuper novus extructus est, qui adhẹret tali novitiato et dividit hortum a vinea. Die vero 16 decembris 1590 facta est processio ad novum novitiatum, quod etiam benedictum est a reverendo admodum patre Ioanne Baptista Aldobrandino, cuius vigilantia et industria opus perfectum est, licet coeptum fuerit sub prioratu dicti Sermartellii. Et pro alendis 15 novitiis, idem frater Cyprianus reliquit ex testamento annuum censum valoris aureorum decem millium; qui census Bononiẹ fundatur super bonis comitis Romei de Peppolis, et debeat exigi [exigit scr.] pro dimidia parte sub primum octobris diem, et pro reliqua ad mensem ianuarii. Quẹ omnia idem frater Cyprianus confirmavit iterum in ratificatione suẹ professionis, quẹ denuo facienda fuit ex constitutione bullẹ Sixsti V, prout ipse frater Cyprianus secundo emisit suam professionem solennem die 15 maii 1589 in manibus reverendi admodum prioris fratris Ioannis Baptistẹ Aldobrandini, facto iterum testamento, ut dicitur distincte in libro Recordantiarum coenobii fesulani. Cuius conventus patres curarunt inscriptionem in marmore fieri et poni in pariete porticus novẹ, in qua extet memoria auctoris ipsius fabricẹ novẹ et obligationis nostrẹ 15 alendorum in ipso novitiatu^[5].

Existente priore huius coenobii reverendo patre fratre Ioanne Baptista Aldobrandino, extructa est cappella in vinea contigua huic conventui in capite viẹ mediẹ, et depicta manu Ludovici Buti - ut dicitur - a fresco. Tabula reprẹsentat dominum nostrum Iesum Christum in monte beatitudines apostolis promulgantem; in testudine sancti ordinis nostri exercent actiones ipsas beatum efficientes; a latere hinc inde angelus Raffaellus, Tobia et divus Alexander fesulanus episcopus et martyr, mediam tabulam tenent. Opus huiusmodi curavit fieri frater Alexander Mazzingus sacerdos, coenobii huius filius, ex pecunia sibi dono data.

Frater Bernardus Matthiẹ del Seta Florentinus, huius coenobii filius, suam solennem emisit professionem die X novembris 1596, cum prius omnia sua patri suo renunciasset, et de consensu patris ipsius dono dedit huic conventui scuta quadringenta de libris septem pro floreno, tum ut hac occasione patres sacerdotes in missis - et reliqui fratres in officiis - orarent pro se ac patre ipsius consa<n>guineisque coeteris, ac prẹsertim pro matre ipsius fratris Bernardi quẹ defuncta est; tum etiam ut debita coenobii huius et ẹs^[6] alienum contractum solverentur ab eodem coenobio nostro fesulano. Quapropter omnes alacrius tenemur hoc dono ut memorem animum exibeamus, ac ipsum fratrem Bernardum cum sua familia ac domo inter benefactores prẹcipuos commendemus Deo ac beatẹ Mariẹ Virgini - ordinis singulari patronẹ -, necnon beato Dominico patri nostro ac divo Antonino primo filio huius coenobii coeterisque sanctis, ac prẹcipue praedicatoribus coelitibus nostri ordinis.

Frater Ioannes Baptista Pauli de Sertinis Florentinus, huius coenobii filius, solenniter professus est die 13 octobris 1596, cum prius donationem suo fecisset patri sub die X octobris 1596, ea lege ac pactione ut scuta 25 singulis quibusque annis huic coenobio nostro fesulano solverentur ab eodem suo patre, vita ipsius patris durante. Post mortem vero ipsius domini Pauli eius patris, ab hẹredibus solverentur scuta 400 huic coenobio, incipiendo ipsam solutionem ita et taliter ut completa et perfecta sit intra spatium annorum duorum a die mortis ipsius prẹdicti patris. Reliquit vero quandam facultatem ipsi patri solvendi dictam summam scutorum 400 cum quibusdam conditionibus, quẹ late apparet cum aliis supradictis in libro conventus huius fesulani cui est titulus Ricordanze, pagina 49. Quẹ omnia hic recensentur ut memores simus et oremus Deum pro praedicto benefactore fratre Ioanne Baptista, nec non patre ipsius et fratre eius germano. Insuper disposuit in ipsa donatione quod si contigerit Tomam eius fratrem decedere sine filiis actu viventibus, dimidia pars dotis matris ipsius fratris Ioannis Baptistẹ obveniat huic coenobio; quẹ creditur esse scuta mille vel circiter, ut clarius in ipso contractu - qui rogatus est manu ser Alexandri < . . . > notarii curiẹ fesulanẹ - apparet.

Dum admodum reverendus pater frater Hieronimus Rosatus Florentinus huius conventus prioratus officio fungeretur, admodum reverendus pater magister Seraphinus Banchius Florentinus annuum censum pro biblioteca nostra faciundum[sic] curavit. Quapropter ex consilio patrum, nec non et commissione eiusdem prioris, delectus fuit reverendus pater frater Petrus Martyr Ceffinius, supprior eo tempore nostri conventus, cui id muneris demandaretur. Qui quidem operam sedulam navando, anno millesimo quingentesimo nonagesimo nono, optava die septembris, opus tantum perutile ad exitum perduxit. Convenit enim cum monasterio ac monialibus Divi Clementis de Prato per publicum instrumentum, ut apparet, atque per publicum notarium in lucem editum et stipulatum ut ducentos nummos ipsius magistri Seraphini Banchii ad iustum susciperent censum, ac pro his tredecim numos annuatim conventui nostro darent; qua pecunia biblioteca nostra et nulli aliae rei deserviret, videlicet vel pro augumento aut conservatione librorum vel incremento et instauratione ipsius bibliotecae. Et ut firmius res ipsa permaneret nec tempore labente (ut sẹpe accidit) aut census aut fundamentum ipsius alio devolveretur, ab ipso reverendissimo magistro ordinis nostri ac generali infrascriptum diploma diligenter obtinuit, in quo scriptum ad verbum est:

«Nos frater Hieronymus Xavierre Caesaraugustanus [= Zaragoza], sacrae theologiae professor ac totius ordinis Predicatorum humilis generalis magister et servus. Cum nobis expositum fuerit reverendum patrem magistrum fratrem Seraphinum Banchium Florentinum fundasse censum pro emendis in dies libris pro biblioteca conventus nostri Sancti Dominici Fesulani, ut proventus huiusmodi census ad praedictum usum applicetur et in alias res non distrahatur, tenore praesentium, nostri authoritate officii mandamus in virtute Spiritus sancti et sanctae obedientiae, sub formali precepto necnon sub paena absolutionis ab officio, reverendo patri priori pro tempore dicti conventus fesulani ne applicare audeat aut applicari permittat redditus dicti census praeterquam in prefatum usum. In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti, amen. Quibuscumque in contrarium non obstantibus. In quorum fidem, iis nostro sigillo munitis, manu propria subscripsimus. Datum Romae, die XII iulii MDCI, frater Hieronymus Xavierre qui supra, assumptionis nostre anno primo.

Regist(rat)a folio 36. Frater Ludovicus Petella magister provincialis Terrẹ Sanctẹ».

Haud silentio prẹtereundum censui, ne ingrati videamur animi, id quod ipsemet reverendus pater magister Seraphinus Banchius eadem tempestate pro ipsa biblioteca elaboravit. Reduxit enim eam ad ipsam formam in qua modo aspicitur, pluteos ac forulos ligneos haud |f. 15v| parva cum venustate confecit, contignationem ipsius depictam faciendam curavit, ac fere ottingentis numis aureis librorum auro pro pulchre lineatorum - quos secum e Gallia attullit - liberaliter dotavit. Eamque etsi non extruxit, saltem ad eam quam habet nostro tempore pulchritudinem magnificentiamque reduxit. Quamobrem pro tanto ac tam magno beneficio nobis allato, fundendarum precum ad Deum pro ipso haud finem facere debemus, cum nobis et studendi occasionem et animum ad benefaciendum propensum dilucide prebuerit.

Frater Antoninus Bertius, tertio iam prior nostri conventus [1600-1602], predium emit vulgo dictum Ferriuolo a quibusdam de familia medicea. Tres bibliotecẹ fenestras vitro non inconcinne distributo et aptato occlusit. Cubiculum illud amplum et perpulchrum quod capitulo adheret, condecoravit, auxit enim fenestra, utrasque vero fenestras vitro clausit. Commutavit ostium; cum enim ostium haberet ad orientem, in partem quẹ est ad meridiem transtulit atque in vestibulo quod est inter duo claustra reposuit. Interius vero cubiculum dealbavit; sub?? cupress??? in or??? condecoravit. Illuc cattedram adducendam curavit ut nimirum pro gimnasio esset in posterum.

Quẹdam etiam historiẹ huius literis omnino consignanda sunt, quẹ - cuius nescio indiligentia - prẹtermissa fuerant, cum ea prẹsertim eiusmodi fere sint quẹ merita in coenobium a multis prestita contineant, ut de animi immemoris ingratique vitio iure admodum accusari possit, nisi monumentis literarum memores se prestent et ostendant qui beneficiis illis potiuntur.

Principio illud commemoro, anno ab incarnatione Domini 1593, venerabilem patrem fratrem Reginaldum Cecchinium, antequam religiosam vitam solemni ritu de more professus esset, legasse |f. 16r| aureos centum a patre suo, tironum novis ẹdibus aliqua in parte absolvendis et concinnandis; quinquies vero centum innovandi chori edificationi, ut tamen si minus ẹdificationi illi daretur opera, alia - ut liberet - ratione alicubi deponeatur aut impendeatur quod conventus emolumentum requireret. Aureos prẹterea mille, quibus per emptionem agrorum aliarumve rerum perpetuo constantium, aniversariis redditibus cẹnobium adaugeretur. Illico igitur a professione, nummorum a patre solutione humanissime facta, ad normam dictẹ legationis prestita omnia sunt. Nam et aureos centum domo tironum conficiende, quingenti (quoniam chori fabrica differebatur) annuis censibus emendis a cenobio nostro quod dicunt Santa Maria del Sasso; mille denique duobus prediis quẹ appellant Vallebuia et le Crabattiole(?) comparandis prope diem destinati sunt. Semper igitur ab Eo precandum ut pro tantis beneficiis ipsemet compensationem tribuat amplissimam viro tam de nobis benemerito, cui nos pares gratias ipsi referre non valemus.

Anno vero Domini 1599 frater Petrus Martyr Iuvenotius (qui nunc suorum laborum in studiis et vitẹ integritate ratione habita, rogantibus non mediocriter senioribus, singulis vero expetentibus, novitiorum lector et doctor iussus est) cum nulla facta suarum fortunarum ab alienatione seu donatione, religiosam vitam professione legiptima firmavisset - mortuo patre quem unicum habebat et cẹnobio in mortui hereditatem, eo quod mancipatus esset, succedente -, petiit ut quẹ conventui obtingebat hereditas, suo patri a conventu |f. 16v| donaretur assensum. Illico est donatio facta patri, qui vicissim conventum quadringentis aureis presentibus condonavit, et duabus prẹterea domibus Florentie - altera in via que dicitur de’ Canacci, altera in via Benedicta^[7] positis - post suum tamen obitum recipiendis.

Anno Domini 1598 reverendus admodum pater frater Bernardus del Nero, nepos illustrissimi et reverendissimi Alexandri Medices cardinalis et archiepiscopi florentini, episcopus bisinianensis, renunciatus est a Clemente VIII pontifice maximo, et Ferrariae (ibi enim pontifex civitate subacta aliquot menses moratus est) legiptime sacratus est. Perlatum est ad nos, ab iis quorum erat hominis doctrina suffragiis probata, pontificem qui aderat et prẹerat examini, tanto fere illius sapientiam probasse ut episcopum amplexatus dixerit: «Iam pridem tuam anteactẹ vitẹ integritatem cognoveramus, nunc denique et doctrinẹ agnovimus ubertatem».

[2] Cf. Arch. del conv. S. Maria Novella di Firenze, I.A.33, pp. 188-90, circa la traslazione del corpo del beato Giovanni da Salerno. Taluni brani: «Igitur anno Domini MDLXVIIII die 10 septembris apertum est sepulchrum eius et inventa capsa lignea fortiter clave firmata et intus erant omnia ossa sancta involuta in linteo cum foliis olivatum. At postmodum... edificato celebri et pulchro sepulchro anno Domini MDLXXI di e 10 februarii sancta ossa omnia, tantum reservato capite, in sacrario inter alias reliquias sanctorum connumerando atque reposando posita sunt in alia capsa cupresina cum multis aromatibus et immagine crucifixi enea et agnusdei cereo benedicto a dno dno Pio papa quinto (...). His omibus rite peractis..., purissima ossa palam et patenter coram multitudine populi in hoc honorabili sepulchro felicter recondita sunt» (p. 189).

[3] monasterio Sancte Luciẹ de Florentia: detto anche monastero Santa Lucia di Comporeggi, era in Via San Gallo, angolo via Salvestrina; oggi proprietà privata e frazionata.

[4] Domenico di Zanobi dei Portigiani da Firenze (OP 1552, † 1601), frate domenicano del convento San Marco; vedi Chronica Sancti Marci de Florentia, f. 197r: http://www.e-theca.net/emiliopanella/cronica3/mrc500.htm: voce "Dominicus Zenobii..."; Cipriani, La chiesa e il convento 90 n.7.

[5] Edificio del noviziato nuovo. Poco oltre si dirà tironum novis ẹdibus (f. 15v), espressione fraintesa ("nuovo edificio della famiglia Tironi"!). Tiro -nis = apprendista, principiante: variante classicheggiante di "novizio", colui che ha vestito l'abito domenicano ma non ha ancora emesso professione; tironum novis aedibus = nuovo edificio dei novizi, ovvero noviziato nuovo. Cf. Uguccione da Pisa [† 1210], Derivationes II, 1225, T 121 § 4-5: «... hic tiro -nis, idest novus miles, noviter ad militiam electus...; unde... et hoc tirocinium, nova militia, officium tironis et rudimentum, initium, novitas militie».

A metà loggiato del noviziato nuovo, a tutt'oggi sulla parete in alto c'è un cartello con iscrizione incisa su pietra:

Data 21.III.1587 del computo fiorentino, corrispondente al nostro 1588. Il complesso di questo noviziato nuovo è ora affittato all'European University Institute, e porta la scritta "Robert Schuman Center for advanced studies".

[6] Per il cronista in corso ẹs sta per aes aeris = denaro, soldi. A inizio f. 15r subentra altro cronista.

[7] Sopravvivono ancora in Firenze via de’ Canacci e via Benedetta: presso piazza Santa Maria Novella, due traverse tra via della Scala e via Palazzuolo.