precedente successiva

BNF, Conv. soppr. C 8.1173, ff. 185r-218r

Contra legem sarracenorum

Confutazione della legge islamica

originale latino

volgarizzamento (2010) di EP

Quod alcoranum non attestatur aliqua scriptura, et quod sarraceni tenentur recipere auctoritatem legis Moysi et euangelii[1],
capitulum tertium

Capitolo 3
Il
corano non è testimoniato da nessuna scrittura, e i musulmani son tenuti ad accettare l'autorità della legge di Mosè e del vangelo

Riccoldo da Monte di Croce: BNF, CS, C 8.1173, f. 185rTertio sciendum est quod alchoranum non est lex Dei. Non enim attestatur ei nec uetus testamentum nec euangelium, que ambo alchoranus[2] testatur quod sínt uere lex Dei. Sed ipse Machometus «seipsum commendat», ipse de seipso testimonium perhibet.

In terzo luogo, va detto che il corano non è legge di Dio. Né l'antico testamento infatti né il vangelo ne danno testimonianza, mentre il corano attesta che l'uno e l'altro sono in verità legge di Dio. Muhammad invece «si raccomanda da sé» (II Corinzi 10,18), ed è lui a dar testimonianza a se stesso (cf. Giovanni 8,13).

(8) Nos enim inuenimus legem Dei esse quandam cathenam continuam ab eodem artifice fabricatam, ut unus anulus alteri cohereat et correspondeat, et unus propheta de alio prophetat et mentionem facit, et omnes alii prophetauerunt de Christo. Si igitur lex saracenorum esset lex Dei, et uocatio ad legem illam non esset peruersio sed conuersio - ut ipsi dicunt -, quomodo omnes alíos prophetas latuisset quod nullus de eo dixisset aliquid? Nos tamen non inuenimus quod Moyses uel aliquis prophetarum uel ipse Christus aliquid dixerit de Machometo uel de sua lege, nisi quando dixit de pseudoprophetis cauendis[3].

Constatiamo infatti che la legge di Dio è come una catena continua fabbricata da un medesimo artigiano, dove un anello s'intreccia con l'altro, e dove un profeta preannuncia l'altro e ne fa menzione, e tutti preannunciarono il Cristo. Se la legge dei musulmani fosse legge di Dio, e la chiamata a tale legge non fosse perversione bensì conversione - come essi sostengono -, poteva mai restar nascosta a tutti gli altri profeti al punto che nessuno avesse detto alcunché di Muhammad? A noi non risulta che Mosè o qualche altro profeta o lo stesso Cristo abbia detto alcunché di Muhammad o della sua legge, se non laddove invitò a guardarsi dai falsi profeti.

(16) Dixit etiam Christus quod «lex et prophete usque ad Iohannem», ut mundus sciret quod generalis propheta non erat uenturus ulterius[4]. Machometus autem dicit se esse generalem prophetam[5], et quod ipse sit propheta nescimus. Scimus tamen, proh dolor!, quod nunquam fuit aliquis seductor in mundo quem tot homines et tot populi in tam breui tempore sequerentur[6].

Il Cristo ha anche detto che «la legge e i profeti vanno fino a Giovanni» Battista (Luca 16,16) affinché tutti sapessero che dopo non sarebbe apparso alcun altro profeta universale. Muhammad invece asserisce di essere profeta universale, ma che egli sia profeta noi non ne abbiamo prova. Sappiamo invece, ohimè!, che nel mondo non è mai esistito un tale seduttore da adescare in così breve tempo tante persone e tanti popoli.

(22) Ad hoc autem respondent saraceni dicentes quod Moyses et alii prophete prophetauerunt de Machometo[7]. Christus autem de ipso prophetauit expressius omnibus quia dixit etiam nomen, unde dixit filiís Israel: «Euangelizo uobis de legato Dei qui ueniet post me, et nomen eius Machomettus»[8]. |189r| Sed dicunt quod iudei corruperunt legem Moysi et prophetas, et christiani corruperunt euangelium, et quod non remansit de ueritate legis et euangelii nisi quantum est in alchorano[9].

Rispondono i musulmani e affermano:

Mosè e gli altri profeti hanno predetto Muhammad. Anche il Cristo lo preannunciò  con più chiarezza di tutti, laddove dice ai figli di Israele: «Vi annuncio un messaggero di Dio che verrà dopo di me, e il suo nome è Muhammad» (Cor.  61,6). |189r| Ma sostengono che gli ebrei hannno corrotto la legge di Mosè e i profeti, e i cristiani hannno corrotto il vangelo; cosicché della legge e del vangelo non persiste alcuna verità se non quanto contenuto nel corano.

(29) Sed quod hoc non possit stare, probo primo per alchoranum eorum. Nam dicitur in capitulo de Iona: «Si fueritis in dubio de hoc quod reuelauimus uobis, petatis ab illis qui legerunt librum priusquam uos». Illi autem qui prius legerunt librum quam saraceni sunt iudei et christiani, qui receperunt Pentatheuchum et euangelium, sicut exponit Machometus. Ergo Machometus dicit saracenis quod petant a christianis et iudeis de dubiis. Sed quomodo mitteret eos Machometus ad mendacia testimonia si est propheta ueridicus, ut dicunt?[10]

Che ciò sia insostenibile, lo dimostro prima di tutto tramite il loro corano. Si dice infatti nel capitolo di Giona:  «Se voi siete in dubbio circa quanto vi abbiamo rivelato, domandatene a coloro che hanno letto il libro prima di voi» (Cor. 10,94). Ora chi ha letto il libro prima dei musulmani, sono ebrei e cristiani, i quali ricevettero il Pentateuco e il vangelo, come esplicita lo stesso Muhammad (Cor. 3,34). In sostanza dunque Muhammad sollecita i musulmani a  consultare cristiani ed ebrei in casi dubbi. Ma li avrebbe, Muhammad, indirizzati a testimoni mendaci se egli è profeta veritiero, come essi sostengono?

(37) Non erant igitur uiciati libri iudeorum et chrístianorum tempore Machometi. Nec possunt dicere quod postea fuerínt uiciati. Nam dicitur in capitulo Elhagar, quod interpretatur lapis: «Nos, inquam, in persona Dei descendere fecimus recordationem Dei, et nos eandem custodiemus». Lex Moysi et euangelium apud eos dicuntur "recordatio". Igitur Deus semper apud suos fideles testimonium sue scripture conseruauit ante Machometum, et conseruabit postea[11].

Al tempo di Maometto († 632), dunque, i libri degli ebrei e dei cristiani non erano corrotti. Né si può asserire che vennero manomessi successivamente. Nel capitolo al-hiğr, che significa "pietra", si legge: «Noi, in nome Dio abbiamo dato dall'alto il memoriale di Dio, e noi lo custodiremo» (Cor. 15,9). Legge di Mosè e vangelo sono chiamati "memoriale", o ricordanza. Dio pertanto serbò sempre presso i suoi fedeli la testimonianza delle proprie scritture antecedentemente a Muhammad, e la custodirà nei tempi successivi.

(44) Preterea in capitulo Elmayde, quod interpretatur mensa, dicitur quod iudex est [=eius?] Ebazoene dixit Machometo, quando iudei querebant iustitiam et iudicium ab eo, et respondit: «Si uenerint ad te, iudica inter eos iuste, quia Deus diligit iustitiam facientes. Et quomodo petent ipsi a te iustitiam, cum sit apud eos uetus testamentum in quo est Dei iustitia?»[12].

Inoltre nel capitolo al-mâ'ida, che significa "mensa", si racconta: il giudice Ebazoene interpellò Muhammad, quando gli ebrei gli chiedevano giustizia e sentenza, e Muhammad rispose: «Se venissero da te, emetti equa sentenza tra di loro, perché Dio ama chi opera giustizia. Ma come verranno, costoro, a chiederti giustizia, quando essi hanno già la legge dell'antico testamento, che contiene la giustizia di Dio?» (Cor. 5,42b-43a).

(49) Preterea talis corruptio et mutatio scripture non potuit esse generalis et manifesta, quia sic alie naciones sciuissent; nec particularis et occulta, quia sic aliqui codices integri et incorrupti remansissent[13]. Sed in omni lingua et in omni prouincia inueniuntur lex et euangelium eodem modo scripta[14].

Inoltre siffatta corruzione e manomissione della bibbia non poteva esser totale e manifesta, perché non sarebbe rimasta nascosta ad altri popoli; né poteva esser parziale ed occulta, ché il tal caso sarebbero sopravvissuti alcuni codici integri e incorrotti. Mentre in ogni lingua e in ogni area geografica riscontriamo medesimo testo per la legge antica e per il vangelo.

(54) Preterea quatuor euangelia non sunt scripta nec eodem tempore nec eodem loco nec eodem idiomate nec ab eodem scriptore; sed Matheus in hebreo in Iudea, Iohannes in greco in Asia, Lucas in greco in Achaia, Marcus in latino in Italia euangelium scripsit. Et eorum translatio facta est in latinum per Ieronimum et alios ante tempora Machometi, et remanserunt exemplaria in omnibus linguis. Ergo non |189v| potuerunt per aliquos falsarios uiciari quin manifeste sciretur[15].

I quattro vangeli inoltre non furono scritti né nel medesimo tempo né nel medesimo luogo né nella medesima lingua né dal medesimo autore: Matteo scrisse il vangelo in ebraico in Giudea, Giovanni in greco in Asia, Luca in greco in Acaia, Marco in latino in Italia. Traduzione ne fu fatta in latino da san Girolamo († 420) e da altri vissuti prima di Muhammad († 632), e ne sono rimasti esemplari in tutte le lingue. Impossibile dunque |189v| che i vangeli venissero corrotti da qualche falsario senza che la cosa fosse palesemente risaputa.

Preterea...

 


[1] Cf. Contrarietas alpholica III, Paris BN lat. 3394, f. 204r 12-15: «Capitulum tertium. Quod Machometus non attestat neque uetus testamentum neque novum neque miraculum».

[2] alchoranus: cosi al nominativo; alchoranum qualche riga prima, sempre al nominativo, forma prevalente.
Le Coran atteste la vérité d'une Torah et d'un Evangile dont on ne possède plus les originaux. Cf. MUHAMMAD ABDU, Tafsîr al-Manâr, Le Caire, 1972, II, p. 128; J. JOMIER, Le commentaire coranique du Manar, Paris, 1954, p. 124; Un regard moderne sur le Coran avec le Dr. Kamal Hussein,
in «Mélanges de l’Institut Dominicain d’Études orientales du Caire»
12 (1974) 49-64.

[3] Contrarietas alpholica VIII, Paris BN lat. 3394, f. 241r 21 - 241v 4: «Sacra igitur scriptura servata est illibata, que nec in Veteri Testamento mentionem facit de Machometo nisi ubi sequitur de pseudoprophetis, nec in evangelio nisi ubi ait: Attendite vobis a falsis prophetis qui veniunt ad vos in pellibus agnorum [Matt. 7,15]».

[4] Cf. Pietro il Venerabile († 1156), Liber contra sectam sive haeresim Saracenorum, ed. J. Kritzeck, Peter the Venerable..., Princeton 1964, pp. 284-286; J.-P. TORRELL, La notion de prophétie et la méthode apologétique dans le Contra Saracenos de Pierre le Vénérable, «Studia Monastica» 18 (1975) 257-282.

[5] Cf. Cor. 34,28; 7,157-158; Contrarietas alpholica VIII, f. 248v, 2-3; 9-11: «Et iterum in capitulo Seba: Non misimus te nisi ad universitatem gentium (...). Modo dicis te missum ad universitatem gentium, de quibus certum est nee ipsos te posse intelligere». CLS 6,16; L. GARDET, L'Islam, Religion..., Paris 1967, pp. 72-74.

[6] Cf. Pietro il Venerabile, Summa..., ed. Kritzeck, p. 210.

[7] Cf. Cor. 26,197; 2,42; 3,81 (le Paese des Prophètes). R. ARNALDEZ, Le Coran, guide de lecture, Paris 1983, pp. 93-128.

[8] Cor. 61,6 (Ahmad = "laudatus" ); al-Tabarî déclare que Bahîrâ connaissait Muhammad pour avoir trouvé l'annonce de sa venne dans les livres chrétiens non-adultérés qu'il possédait (Encycl. de l'Islam, 2a ed., «Bahîrâ», p. 950).

[9] Cf. Cor. 5,13. R. ARNALDEZ, Le Coran, guide de lecture, Paris 1983, pp. 19-20. Encycl. de l'Islam, 2a ed., « Indjîl»; J. JOMIER, Les grands thèmes du Coran, Paris, 1978, p. 9; L. GARDET, Connaître l'Islam, Paris, 1958, p. 23.
Sul problema della falsificazione delle Scritture: J.-M. GAUDEUL - R. GASPAR, Textes de 1a Tradition musulmane concernant le «tahrîf» (falsification) des Ecriture, «Islamochristiana» 6 (1980) 61-104; L. DI MATTEO, Il «tahrîf» o alterazione della Bibbia secondo i musulmani, «Bessarione» 38 (1922) 64-111, 223-260.

[10] Cf. Cor. 16,43; 10,37; 35,31; 46,12, 30; 6,42,92; 2, 91, 95; 3,2; 4,47: RAYMOND MARTIN, Explanatio simboli apostolorum [1257], ed. J.M. March, «Anuari de l'Institut d'Estudis Catalans», Barcellona 1908, p. 454/22-29: «Quod vero lex et Euangelium sint incorrupta, potest ostendi per Alcoranum; unde in capitulo Jone dictum fuit Machometo secundum dictum suum sic: Si fueris in dubio de eo quod misimus super te, interroga eos qui legunt librum prius quam tu. Sed constar quod Deus, vel Gabriel, qui, ut ipse dicit, loquebatur ei, non dicebant sibi ut interrogareí falsarios, sed veraces, qui legebant librum secundum veritatem, non secundum mutationem, que inducit falsitatem. Unde per hoc ostenditur quod libri Euangelii et Legis erant incorrupti; quia illi qui legebant librum prius quam ipse esset, erant iudei veraces et christiani, a quibus, secundum mandatum Domini, debebat requirere veritatem».

[11] Cf. RAYMOND MARTIN, Explanatio simboli .., p. 454/39-42: «Item in cap. Hygr [15,9] introducit Deum sibi loquentem: Nos demissus [sic] memoriale et sumus eius custodes. Vocat autem legem et Euangelium memoriale Dei, ut dicunt sarraceni. Quod cum ipse Deus custodiat, non est corruptum; alioquin non esser Deus fidelis custos, quod absit».

[12] Contrarietas alpholica III, Paris BN lat. 3394, f. 240v, 8-15: «Sed contrarium probabimus quia liber Biblie, idest Veteris Testamenti et Evangelii, ante Machometum non fuit corruptus, cum fingat Deum sibi dicere quod si quis dubitaverit de dietis suis, mittat eum ad librum utriusque Testamenti, sicut dicitur in Alchorano in capitulo de Iona sic [10,94]: "si fuerit in dubio de hoc quod descendere fecimus ad te, sciscitare ab eis qui legunt librum ante te". Quomodo enim de Deo dubitet, aut mendacem Deum dicit, mittentem ad mendacia testimonia?». Ib., III, f. 241r, 9-16: «Igitur iuxta verbum Machometi, non erat lex corrupta ante tempus eius, sed neque post, sicut dicit in Alchorano in capitulo elhagar, quod interpretatur lapis: "Nos, inquam, in persona Dei descendere fecimus recordationem Dei, et nos eandem custodiemus" [15,9]. Lex et Euangelium apud eos dicuntur recordatio. Deus ergo semper apud suos fideles testimonium scripture sue et seravit ante Machometum et post servabit incorruptum». Ib., lignes 4-9: «Item cum dicat, in capitulo elmaiede, idest mensa, quod iudex eius Ebazoheite, dixit Machometo quomodo Iudei querebant iustitiam et iudicium ab eo, et respondit: "Si venerit ad te, iudica inter eos iuste, quia Deus diligit iustitiam facientes. Et quomodo petent ipsi a te iustitiam cum sit apud eos vetus testamentum in quo est Dei iustitia?" [5, 42b-43a]. RAYMOND MARTIN, Explanatio simboli .., p. 454/30-38: «Item, in cap. mense, quando iudei postulaverunt iudicem ab Ebihoreyra, quem posuerat Machometus iudicem, ut iudicaret inter homines, et ille diceret eis: Non ludico inter vos, donec interrogem Machometum, et ille ivisset ad Machometum et interrogasset eum, respondit Machometus et dixit: Deus misit super me in facto iudeorum, et dixit: Si uenerint ad te, iudica inter eos aut avertere ab eis, et si avertaris ab eis, non nocebunt tibi in aliquo. Et si iudicaveris inter eos, iudica iuste; quia Deus diligit iuste iudicantes. Et quando veniunt ad iudicium tuum et apud eos est lex et in ipsa est iudicium Dei. Et ecce hic testatus est Machometus, quia tempore suo lex erat apud iudeos, in qua erat iudicium Dei. Unde ex hoc patet quod remanserat incorrupta; quia, si corrupta fuisset, verum iudicium Dei non contineret».

[13] Cf. Contrarietas alpholica III, Paris BN lat. 3394, f. 241r, 19-20: «Et integer remansisset aliquis codex, aut publice pateret».

[14] Vbi euangelia scripta fuerunt et in qua lingua add. alia manus marg. d.

[15] Cf. EUSEBE DE CESAREE, Histoire ecclésiastique II, 15, 1, trad. Rufin (éd. SCHWARTZ - T. MOMMSEN, in «Christichen Schriftseller» 9/1, Leipzig 1903, p. 141, 11). S. JEROME, Praefatio in quatuor Evangelia ad Damasum (PL 29, 557-62); Novum testamentum (PL 29, 573-914). RAYMOND MARTIN, Explanatio simboli.., p. 454/15-16: «Preterea si Alcoranus vel unus liber gramatice, qui est in una lingua, non potest corrumpi; quomodo Evangeliurn quod fuit scriptum in diversis linguis, potuisset universaliter corrumpi?».


precedente successiva