| ⌂ |
Chronica conventus Sancti Marci de Florentia OP ■ Firenze, Bibl. Laurenziana, S. Marco 370 ■ |
||
|
|
|
||
| ⌂ |
Chronica conventus Sancti Marci de Florentia OP ■ Firenze, Bibl. Laurenziana, S. Marco 370 ■ |
||
|
|
|
||
|23v|
<23.V.1498>. Eodem die, hoc est xxiijtio maii, in vigilia Ascensionis dominicę, venit in conventum Sancti Marci rev.mus nostri ordinis magister; convocatisque ad capitulum in secundum claustrum fratribus, paterne illis exposuit quibus verbis superiore biennio fratrem Hieronymum, semotis arbitris, increpuisset de prophetię sibi nomine et offitio irrogando. Cui frater Hieronymus responderat se de facie ad faciem colloquia habere divina, et nonnisi Deo inspiratum illa predicare. Tunc rev.mus magister ordinis, recitatis bullis et brevibus pontificiis ad fratres Sancti Marci directis, ex autoritate sibi a pontifice commissa et propria sui ordinis fretus, prostratos humi fratres, solemniter ab omni irregularitatis et excommunicationis tam pontificie quam sue ipsius censura absolvit; habilitans et restituens communioni fidelium et executioni ordinum et officiorum nostrorum.
■
nostri ordinis magister = Ioachinus Turrianus Venetus (MO 1487-1500).<1498>. Circam finem maii, quia patres huius conventus consenserant ingredi Congregationem Thuscię, iamque vicarium generalem fratrem Iacobum Syculum prefatum admiserant in conventum hunc, congregari ceperunt ad congregationis novę capitulum ut conventibus providerent. In quam convenerunt omnes priores, atque in hunc modum absoluti veteres, novi instituti sunt. Ex ea autem aliquantulum res nostrae ordinari ceptę sunt.
Ita rebus nostris in bono statu constitutis sub rev.do vicario fratre Iacobo Syculo, mox infra paucos dies ex perturbationibus per saeculares illatis aliqua immutare necesse fuit. Nam domini florentini - nescio qua suspitione adducti - quia fortasse dubitabant amicos fratris Hieronymi cum fratribus Sancti Marci denuo contra suos invasores molituros esse, extorres in exilium egerunt nonnullos ex fratribus nostris, qui et doctrina et predicatione et autoritate insigniores erant. Quosdam ex iis solummodo contenti fuerunt extra urbem religasse, quosdam vero finibus suis exegerunt ea conditione religatos qua fuerant olim cives anno Domini Mccccxxxiiijto. Sed existimandum est hoc Deo placuisse, ut fratres nostri odorem suae probitatis et doctrinę etaim in aliis locis diffunderent, ad animarum salutem et honorem Dei. Quocumqque enim se contulerunt, magna cum reverentia et charitate excepti sunt et summo in honore habiti.
Eo tempore domini florentini repetierunt a fratribus Sancti Marci calicem quemdam, quem olim fratres suum esse recognoscentes inter vasa Petri Medices a Dominatione libere restitutum impetraverunt, ut supra dictum est, mense augusto 1496. Tamen mense iunii 1498 referri in palatium iusserunt, atque inter cetera sui sacrarii vasa sacra servari, nulla receptionis cautione fratribus exhibitas.
<30.VI.1498>. Insuper et die ultima iunii, eadem Dominatio repente iussit campanam maiorem ecclesię huius Sancti Marci inde extrahi et per eorum decretum asportari et adiudicari ad Sanctum Salvatorem, ordinis Minorum, in colle Sancti Miniatis extra Florentiam, quia in nocte horrendi casus pulsarat (ut aiebant) contra palatium. Tamen per ordinis nostri fratres impetratum a summo pontifice ut de campanili Minorum in aliquo co<???> |24r| loco asservaretur, quoad placuerit Altissimo ut in suum locum reapportetur. Atque in hunc modum, ex eorum campanile deposita paulo postquam imposita fuerat, et in angulo platee Sancti Salvatoris exposita, murolo circumducto ne a populis frangeretur, usque hodie - qui est annus Domini 1509 - ibi exilio relegatur.
Dominatione hac magistratu nondum perfuncta, venit ad reconciliandam benedicendamque ecclesiam in conventum rev.dus dominus episcopus vasionensis ordinis nostri et huius conventus nativus filius. Ecclesia tamen clausa una cum conventu permanserunt, donec transacto iunio, alia Dominatione succedente, respirare aliquantulum res nostrę ceperunt. Tunc aperta est ecclesia; et prior qui Fesulis se continuerat, in conventum regressus est, et iuvenes, quorum maior pars in oratorio Sanctę Marię Magdalenę studiis et devotioni vacarant, proximo septembri et ipsis in conventum rediere.
Oratorium Iliceti sub t(itul)o Assumptionis beatę Marię hanc originem habuit. Nam communitas gangalannica donavit et dedit xxxta iugera terrę fratri Dominico Guerruccio, filio huius conventus, et ibi vitam heremiticam duxit. Veniens ad mortem, reliquit et donavit predictum locum conventui Sancti Marci, in quo mortuus est et sepultus. Omnia autem que ibi apparent, a fratribus sum empta. Frater autem Hieronymus Marruphus, vicarius Thuscius generalis, hunc locum fratribus fesulanis concessit. Sed quia non dicitur datum, cum datum ab eo qui de iure dare non potest, ideo nulla fuit ipsa donatio. Post mortem autem fratris Hieronymi de Ferraria, patres conventus in capitulo hic celebrato petierunt predicutm locum a magistro ordinis Ioachimo Veneto sibi restitui, tamquam datum ab eo qui dare non poterat. Quod et obtinuerunt, ut extant literę eiusdem patentes, irritantes et annullantes dictam concessionem loci, denuo fratribus Sancti Marci concedens locum Iliceti cum omnibus suis iuribus. Fratres autem tenentur singulis annis perpetuis duraturis, nomine census, dare et offerre libram unam cerae predictę communitati ut loci patronae.
■
Il brano Oratorium Iliceti redatto e inserito successivamente, dalla medesima mano (ma più senile) - sembrerebbe. Donazione dei Lecceto 30.X.1481. Cf. A. Zucchi, Gli Ospizi Domenicani in Toscana, Firenze 1946-47, pp. 71-84 per quelli dipendenti dal convento San Marco; originale in MD 64 (1947).Anno igitur dominicę incarnationis Mcccclxxxxviijto, die
xxiija mensis maii, hora xxa circiter, fratre Hieronymo Savonarola Ferrariensi, vicariatu et vita defuncto, ut supra habitum est, rev.mus ordinis magister frater Ioachinus Turrianus Venetus, ubi sua et pontificis summi auctoritate, fratres nostros omnes presentes absentesque ab omni censura ecclesiastica pro causis supradictis contractas, solemniter absolvit. Mox recitatis summi pontificis bullis, quibus summus pontifex Congregationem quae antea sub titulo Sancti Marci de Florentia dicebatur, cum omnibus suis conventibus, fratribus et membris et aliis omnibus pertinentiis, uniebat ac supponebat Congregationi Thuscię nuper reformatę, et illius vicario generali fratri Iacobo Syculo et aliis pro tempore futuris vicariis generalibus, univit et adiunxit conventum hunc Sancti Marci dictę Congregationi, precepitque fratribus nostris ut memoratum fratrem Iacobum Syculum tanquam verum et indubitatum pastorem et vicarium generalem recognosceremus, sibique et futuris pro tempore vicariis obediremus. Quam utique unionem fratres nostri et pro conventu hoc, et pro aliis supradictę Congregationis Sancti Marci conventibus, humili obedientia ratam habuerunt.Erat autem Congregatio haec undecim conventuum, videlicet Sancti Marci in urbe florentina, Sancti Romani in urbe lucensi, |24v| Sancti Spiritus in urbe Senarum, Sancti Dominici in urbe Pistorii, Sanctae Mariae ad Quercum prope Viterbium, Divę Annuntiatę in oppido Geminiano, Sanctae Agnetis Montis Politiani, Sancti Dominici in oppido Prati, Sancti Dominici de Fesulis, Sanctae Marię de Saxo Casentinati, et Sancti Dominici in urbe Cortonio.
Summae autem curę fuit patribus nostris in consensu eiusmodi unionis ut pars dictorum conventuum sortiretur pro fratribus nostratibus, qui videlicet fuerant prius in Congregatione Sancti Marci de Florentia; reliqui vero conventus fratribus ethruscis nuper reformatis relinquerentur. Cuius ratio fuit quod fratres nostrates ex nobilissimo genere et bonis moribus educati, nuper pro maiori parte religionem ingressi, inter quos grandis adulescentulorum numerus et iuvenum erat, aliis fratribus illis solo dumtaxat nomine riformatis minime miscerentur. Quos dum pro sanguinis generisque obscura diversitate et morum obscuriore consuetudine, dum nobis per aetatem ad regularem observantiam restituere non liceret, ab illis pro degeneri morum exemplo in deterius flecteremur. Atque per eum modum, fermenti modicum totam massam corrumperet; presertim cum nec illi nobis, nec nos illis, de oportuno regimine providere possemus, nec etiam tantus nobis aderat fratrum numerus qui undecim conventibus congrue satisfaceret. Erant enim fratres nostri numero circiter trecenti; illi vero nec ad sexagenarium numerum pertingebant. Superadditi igitur nobis tunc, eam ob causam, duo tantum conventus initio fuerunt, lucensis videlicet et geminianensis; fueruntque simul omnes conventus sex, qui nostris fratribus obvenerunt Sancti Marci, videlicet fesulanus, pratensis, saxensis, lucensis et geminianensis. In quibus antedicti fratres nostri distributi, ex patribus nostris sibi priores et prelatos constituerunt, subiecti tamen cum omni modestia et humanitate rev.do vicario generali fratri Iacobo Syculo. Qui quidem vicarius, seorsum de nostris et seorsum de aliis predictis fratribus, curam gerabat; it ut nullus eorum, nisi perpauci quidam devotiores et boni exempli religiosi, et ipsi ex privilegio admisxti sunt.
Nihilque penitus immutatum est de arctiore nostra regulari obserevantia, neque in victu neque in vestitu; preterquam hoc unum, quod - et summi pontificis et rev.mi ordinis magistri districta inhibitione - coacti sunt fratres nostri retinere omnes possessiones et redditus annuales quos vel quas conventus nuper recepti, vel in futurum recipiendi, habere inventi fuerint; irritans et infringens - tam summus pontifex quam rev.mus ordinis maigister - omnem de alienandis possessionibus autoritatem, quomodocumque et a quibuscumque impetratam. Et licet fratres nostri saepenumero supplicaverint pro autoritate eiusdem alienationum - utpote quibus minus regulare videbatur in ordine mendicanti proprietatum et possessionum retentio -, tandem ubi in vanum supplicaverunt, stauerunt potius obedire, quam contra voluntatem superiorum male sacrificare. Quibus ita ad votum actis, prima congregatio capitularis novę huius Congregationis sub rev.do fratri Iacobo Syculo habita est, in qua fratres assignati fuerunt et distributi in predictis sex conventibus ut supra unitis.
|25r| Sed et illud patres nostri curarant summopere, ut iuvenibus perspicaciori ingenio vigentibus - quorum in tanto numero complures inventi sunt - de ingenio aliquo artium et theologiae doctore provideretur; cuius cum inter nos copia non adesset, utpote qui tempore fratris Hieronymi sacris scripturis litterisque tum latinis tum graecis tum hebreis, quarum praeceptores excellentissini inter fratres nostro aderant, studuissent, artes theologiamque posthabuerant. Compararunt denique summa ope - et non modicis huius conventus sumptibus - excellentissimos in eiusmodi facultatibus praeceptores; tandiuque inter nos retenti sunt, quoad plures(?) iuvenum nostrorum eam eruditionem non(?) sciscerentur, ut Dei et patrum nostrorum beneficio iam alios uberrime valeant edocere. Nec opus sit aliunde scientiam comparare, cum ex nostris sufficienter et copiose toti Congregationi in omni scientiarum genere valeat provideri.
Cum numerus fratrum, per
tot etiam tribulationes, mirifice augeret in dies, illi vero fratres ethrusci reformati sicut cito venerant citius quoque a reformatione recederent, atque in dies evanescentes conventus relinquerent a lombardis recipiendos; qui non modo coventus illos sed etiam totam Congregationem sibi subiicere enixius laborabant. Iccirco primus post supradictos duos conventus nuper adiunctos, non modico succedente tempore, et conventus quercuensis prope Viterbium receptus a nobis est, ut exulantium patrum nostrorum - de quorum relegatione supra meminimus - commodo consuleretur, post quem conventus Sancti Spiritus in urbe Senarum, post quem conventus Sancti Dominici in urbe Pistorii.Nunc demum conventus Sancti Iacobi in oppido Miniati, reiectis conventualibus, bono fratrum nostrorum odore fuit exhibitus, anno videlicet dominicę incarnationis MDIXno, mense septembris. Conventus autem politianensis lombardis permissus est eo quod fratres florentini, non sine ingenti suspitione Dominationis senensis - in cuius ditione nunc est Mons Politianus - pro oppidi factione quae contra senenses florentinorum partes tuetur, conventum illum retinere posset.
■
conventus quercuensis = Santa Maria della Quercia (de Quercu), prov. Viterbo. Aggettivo (quercuensis) un po' inusuale, talvolta confuso. 1474 acceptatus est locus S. M. de Quercu, locus... pro conventibus, MOPH XVIII, 332/2 (1474). G. e F. CIPRINI, La Madonna della Quercia, 2 voll., Viterbo 2005.■
Dopo il § Nunc demum... retinere posset segue un quarto circa di pagina del tutto in bianco, senza evidenti segni di erasione.<1499>. Anno dominicę incarnationis 1499, existente priore huius coventus fratre Mattheo Marci de Florentia prima vice, die xxa aprilis
inchoata est in hoc conventu capitularis congregatio sub rev.do vicario generali fratre Iacobo Syculo, in quo iuxta morem constitutionum nostrarum convenerunt priores omnes cum singulis sociis, in qua electus fuit in novum nostrę Congregationis vicarium generalem rev.dus pater frater Antonius de Hollandia, qui tunc prioratum |25v| gerebat Sancti Romani de Luca; vir utique devotissimus et precipuae doctrinę et erga fratres discretionis. Moxque electis diffinitoribus, sex diebus de Congregationis negociis summa charitate tractantes, demum xxvja die eiusdem mensis et anni venit in capitulum rev.dus ordinis nostri in curia procurator frater Franciscus de Meis de Florentia, nativus filius et pater huius conventus, qui ex autoritate sibi a rev.mo ordinis magistro commissa, fratrem quidem Iacobum Syculum a vicariatu absolvens, fratre Antonium de Hollandia electum in nostrę Congregationis generalem vicarium confirmavit.<1500>. Anno
incarnationis dominicę Mcccccmo, rev.do patre fratre Malatesta Sacramoro, nativo huius conventus, in vicarium generalem nostrę Congregationis in capitulari congregatione ipso anno Fesulis celebrata electo et a magistro ordinis confirmato, pro defuncto fratre Antonio de Hollandia de mense iulio 1499 dum ad Urbem accederet, cuius vices ex apostolico brevi ad hanc electionem gesserat; mox mense iunio tam ipse frater Malatesta quam reliqui patres nostri - qui proximo biennio fuerant in exilium per decem annos relegati - summa Dominationis gratiam restituti et ab exilio revocati sunt.[giunta in calce di altra mano, con segno di richiamo:] Circa idem tempus frater Franciscus de Meis de Florentia, nativus filius huius conventus, cum esset procurator ordinis in curia Romana, et suo tempore Rome iussu pontificis aperiretur sepulcrum sancte Chaterine de Senis in ecclesia Sancte Marie super Minervam, ut inde aliquid de ossibus eius extraheretur, de licentia pontificis accepit costam ex pectore dicte beate Chaterine de Senis, et in pixide argentea et cristallina posuit et transmisit Florentiam et donavit eam conventui nostro Sancti Marci. Que reliquia in sacrario dicti conventus cum reverenta servatur.
Eodem ano libri heredum olim Petri Medices, a conventu nostro trium milium ducatorum pretio comparati, quos supra memoravimus, in horrendo casu nostro ex iussu Dominationis florentinę in palatium comportatos et per inventarium resignatos, mense octobri in conventum hunc Sancti Marci revecti sunt, novis stipulationibus factis, quae in acta huius conventus latius relata sunt, tenenturque apud syndicum huius conventus.
Per idem quoque tempus infirmaria nova, quae prope ortum conventus inter Societatem Puerorum et veterem infirmariam cepta fuerat et imperfecta dimissa ob ortum tumultum, hoc ipso tempore - idest anno domini MCiij° tempore secundi prioratus fratris Matthei Marci de Florentia - perfici cepit. Sed quia iterum per pueros Societatis predictę fuerat conclamatum, et denique recursum ad Dominationem florentinam pro fratrum parte, prudenter patienterque sic res gestę sunt ut inde utilis concordia et laudabilis conventio, quae ad sempiternam pacem cooperari possit sit subsequuta. Quam hic extendere non oportet, cum per multa pateat instrumenta inde confecta, maxime autem per laudum datum per dominum Dominicum Benivenium, canonicum florentinum, et dominum Franciscum Caesaris de Petrucciis, rogatum per ser Laurentium de Viuuolis, et per privatam scripturam inter syndicos Societatis Puerorum et conventus fratres, factum in palatio Dominorum et a predictis partibus subscritpum. Item quoque in libro nostrarum recordantiarum.
Unde conventus liberatus est a maxima servitute Societatis predictę, in cuius adeptione spatium non modicum sonsequutus est ad necessaria aedificia construenda. In omnibus honor et laus Altissimo!
|26r| <1502/3>. Anno dominicę incarnationis MDij°, mense ianuario, existente nostrę Congregationis vicario generali [generale scr.] rev.do patre fratre Francisco Salviato de Florentia, huius autem conventus priore venerabili patre fratre Mattheo Marci de Florentia, in hoc et in aliis conventibus nostrę Congregationis fuit factum secretum scrutinium de voluntate et intentione omnium fratrum, tam patrum sacerdotum quam iuvenum et etiam conversorum. Cuius scrutinii ut plenior cognitio habeatur, sciendum - ut infra ex catalogo mortuorum perspici potest - ab anno Domini 1488 vel circa usque ad hoc tempus ex hac luce migraverant ex patribus senioribus et etiam sacerdotibus iunioribus qui nunc plelationum muneribus idonei forent, moribus et doctrina atque prudentia insignioribus, numero xxti vel ultra. Cumque per ipsum tempus ducenti vel eo amplius iuvenes, tam in hoc quam in aliis Congregationis conventibus, habitum ordinis suscepissent, messis quidem multa, operarii autem pauci inter nos erant qui prelationibus congrue adhiberi posse viderentur. Lectores quoque artium et theologiae, ut supra meminimus, ab extra comparari necesse erat, atque in hunc modum nostra haec Congregatio - adhuc tenera - ideoneis praelatis et lectoribus sufficientioribus penuria laborare videbatur.
Per ipsus quoque tempus, plures nostrorum iuvenum variis egritudinibus laborantes non pauci aut in Domino obierunt, aut penitus invalidi effecti sunt ad religionis munera adeunda. Inter quos aliquot iuvenes fuerunt de quibus maxima spes erat futurę in religione utilitatis pro morum et ingenii ex(cellen)tia, ut infra ex mortuorum catalogo haberi potest. Quod plurimi arctioris victus iniurię ascribebant. Propter quae omnia, et multa alia quae brevitatis gratia omittuntur, quibusdam e maioribus notris oportunum et utile videbatur ut Congregatio nostra Congregationi Lombardię subiiceretur, a qua et de prelatis et lectoribus abunde providere possemus. Et hoc ipsum fratres lombardi summa ope efficere nitebuntur.
Aliorum autem mitior erat opinio, ut videlicet Congregatio nostra Congregationi Lombardię nequaquam copulari deberet, sed tantum vicarius noster ab eorum vicario dependeret; qui eorum vicarius de pręlatis tantum et lectoribus nobis providere teneretur. Horum enim sententia erat ut ad tempus prelati et lectores a lombardis nobis mutuarentur, quoadusque iuvenibus nostris per aetatem et eruditionem liceret munus utrumque per seipsos obire. At iuvenes nostri, quibus et ipsum lombardorum nomne tanquam laxioris vivendi consuetudinis grave plurimum erat, neutra sententia approbabant sed unanimes erant in retinenda arctioris propositi observantia; malebantque a presentibus patribus suis, etsi non undique circumspecte, amanter tamen, pie et religiose gubernari, quam sese committere extraneis et alienis pręlatis, quorum a nostra consuetudine longo ante periculo, mores dispares valde essent.
Quae cum ita se haberent, in maturius foret consultum, dissidii et maximę inter fratres nostros dissensionis seminarium extitissent. Ut cunctis igitur perpetuum silentium de huiusmodi posset apponi, in hac una communi sententia omnes venerunt ut singulorum fratrum circa predicta voluntatibus secrete scrutatis, illud tam circa regimen seu unionem predictam, quam circa modum vivendi, ratum ab omnibus haberetur |26v| in quod maior numerus fratrum totius Congregationis venirent. Et quia fratres conversos etiam tangebat, aequum fuit ut a conversis quoque approbaretur.
Facto igitur generali scrutinio in cunctis nostrę Congregationis conventibus, ex singulis quoque conventibus socii duo electi sunt qui; cum suis prioribus Pratum euntes, ubi tunc rev.dus Congregationis vicarius generalis moram trahebat, velut in capitularem congregationem convenerunt. In qua coram rev.do vicario et patribus discretis, scrutinia omnia reserata fuerunt; in quibus voluntates et vota maioris partis fratrum Congregationis inventa sunt in hoc concorditer convenire ut nihil in victu et vestitu ampliaretur. Congregatio autem, preter rev.mum ordinis magistrum et nostrum vicarium generalem pro tempore futurum, nullum alium superiorem in ordine recognosceret.
Quibus voluntatibus fratrum inspectis, rev.dus vicarius generalis, una cum patribus et sociis prefatis omnium conventuum, sanxerunt et decreverunt ut solita vestiendi vivendique districtio servaretur; et circa regimen, nihil penitus immutari deberet, imponentes sub penis taxatis perpetuum silentium fratribus cunctis qui hactenus aliter fuerant opinati.
Animis igitur fratrum firmatis ad retinendam institutę nuper strictioris consuetudinis disciplinam et Congregationem nostram manutenendam et pro viribus ampliandam, iuniores quidem studiis artium et theologiae propensius insistebant, fratres vero natu maiores praedicationum et prelaturę muneribus adhibiti; singulique singulis exercitiis, omni cum diligentia incumbentes - comite divina gratia -, ętate, eruditione, praedicatione et regimine profecerunt, ut maximo cunctis miraculo sit inspicere quam mature, quam optime, despecta duum Congregatio coaluerit. Quod quidem ipsum, soli Deo acceptum referri debet.
Nam usque adeo, plures e patribus nostris in regimine profecerunt ad hoc tempus in quo hec describenda suscepimus 1509, ut non modo ad conventus et Congregationem nostram regendam idonei habeantur, verum quoque ex eis in maximas quoque ordinis nostri prelationes et munera asciscentur. Predicatores vero ex fratribus Congregationis et in nobilissimis Italię urbibus eliguntur, et ecclesia illa predicatore destitui videtur quae e fratribus Sancti Marci aliquem non assumat; atque ubique magno in pretio et honore pro morum et doctrinę excellentia habetur. Lectoribus quoque et artium et theologiae peritissimis viget, ut amplius ab extra eos comparare opus non sit. Atque in omnibus adeo confortata hęc Congregatio iam excrevit ut beatam illam praedicent qui illi antea detrhaebant. De quibus omnibus non utique nobis sed Regi seculorum immortali sit honor et gloria, amen.